Vanmorgen had ik er weer één. Deze:

Alleen de eerste drie regels. Uren achter elkaar, soms met een paar minuten ertussen. Ik wist niet meer wie het zong, ik zag wel een grote zaal. Een associatie met het songfestival. Ik had het denk ik meer dan 40 jaar niet meer bewust gehoord. En eigenlijk vond ik het toen ook al niet lelijk, maar ook niet bijzonder.
Zo’n “ongevraagde voortdurende herhaling van een flard muziek” noem ik een “Oorwurm”. Wat gebeurt er dan in Vredesnaam? Waar komt het vandaan? Ik weet dat ik er melig van word. Ik kan het nauwelijks beïnvloeden, soms lukt het door een andere oorwurm te zoeken en die te gaan zingen. Soms door melige grappen te bedenken. Door La vie sans toi, bijvoorbeeld om te zetten naar La vie sans toît: het daklozenbestaan.

Muziek of hersentje?

Als ik mijn collectie oorwurmen bekijk hebben ze maar één ding gemeen. Ze zijn betrekkelijk simpel. Er zit klassieke muziek en jazz tussen, maar dan ook alleen makkelijke flarden. Wil muziek als oorwurm tot leven komen mag het geen virtuoos of vernieuwend hoogstandje wezen. En toch. Kinderliedjes zitten er bij mij niet bij. Geen kleuterdreunen al zijn die ook simpel (een kleuterdreun is een melodietje dat zich afspeelt binnen vijf noten naast elkaar. Een beroemde in de popmuziek is van Pink Floyd, Another Brick In The Wall met ook de zingende schoolklas.)
Verder maakt het niets uit of ik het mooi vind of niet. Er zitten ertussen die ik vanaf de eerste keer dat ik ze hoorde verafschuw. En soms denk ik wel eens dat die in de meerderheid zijn. En het lastigst kwijt te raken. Sommige zijn erg hardnekkig. Het is in ieder geval bij mij wel zo, dat de muziek waar ik nu het meest naar luister geen oorwurmen oplevert. Daar is die muziek te complex voor kennelijk.
Wat me ook opvalt is dat de muziek die ik, als hopeloze amateur, zelf vroeger via gitaar of piano heb ingestudeerd en dus stevig in het geheugen gegraveerd zou moeten staan, nauwelijks oorwurmen oplevert. Een enkele van Randy Newman misschien, maar verder..

Wat is er toch met het geheugen, dat sommige muziek zich er zo gemakkelijk nestelt, en zo scherp en makkelijk terugvindbaar. Zo, dat je na twee noten al weet wat het is en er hele contexten bij krijgt. Deze bijvoorbeeld (eentje die ik háát en ook soms meer dan 24 uur actief blijft als ie opduikt):

En wat maakt het nou, dat ie opduikt. Vicky bijvoorbeeld kwam volstrekt spontaan. Er was geen enkele aanleiding. Maar als ik voor een bijeenkomst met wat vrienden naar Thea in Noordwijk aan zee rijd, is het niet onlogisch als deze opduikt:

En ook dat is er weer een die nooit in een lijstje met favorieten zou komen. Geen hekel, maar O wat zou ik het niet erg vinden als ik het nooit meer hoorde. De autoradio helpt dan.

Oliver Sacks heeft in Musicofilia aandacht besteed aan veel connecties tussen muziek en het brein. Mensen verschillen nogal in de mate waarin ze last hebben van dit soort verschijnselen. Bij de een speelt muziek nou eenmaal een veel belangrijker rol dan bij de ander en dus sla je dan ook meer op. Maar waarom de zoekmachine zo willekeurig is, zo slecht beïnvloedbaar, kwam ik ook bij Sacks niet tegen. Het nu volgende exposé is dan ook van dezelfde willekeur…

Spontaan en infantiel OE IE

Ook dit is zo’n plakkerd. Op de een of andere manier is die gekoppeld aan “leuk”. Je krijgt hier alleen tekst, maar ik zie beestjes en kinderen. De oorwurm stopt bij mij direct na de eerste walla balla bing bang. Dit was geen kinderliedje uit mijn jeugd. het komt er wel aardig dichtbij, om een van mijn eerdere waarnemingen lichtjes te ontkrachten.

Of mijn vader

Mijn vader speelde altijd Bach op het harmonium. En we luisterden rond pasen meestal op de radio naar de Matthäuspassion. In een lesboekje vond hij Buss und Reu en hij leerde het mij spelen. Hij komt de laatste jaren met regelmaat, en tot genoegen, maar alleen de inleidende instrumentale maten, niet de aria zelf.

Of een baas waarmee ik overhoop lag.

The Lion never sleeps. Hij is er al als oorwurm zo lang als ik hem ken. Maar er was een periode dat een hogere legerleiding mij opzadelde met een baas die Wim heette en waarmee het steeds slechter ging boteren. Ik weet nog dat een collega me op de gang aansprak dat “A Wim Away” toch wel herkenbare associaties opriep en dat ik er een beetje bij moest nadenken wat ik zong op kantoor. Ik wist niet eens dat ik met die vervloekte oorwurm meezong.

Duistere Duitsers: Dam Dam

En met Duitse muziek heb ik al helemaal weinig. Mijn oudste Duitse oorwurm… Dankzij mijn primair op Engels gerichte vreemde-talenknobbel, hoorde ik altijd ‘Jongen, kom kaal terug’. De oorwurm is alleen het refrein

De tweede, is wat mij betreft veel korter en houdt na twee keer Dam Dam op. Aan dat marmer enzo kom ik nooit toe. het blijft bij Niet huilen als het regent

Volendam

George Baker en the Cats, BZN… Daar zit veel muziek bij die oorwurmpotentie heeft. Una Paloma Blanca bijvoorbeeld, of ‘Mon Amour Tu Est Ma Rose’, maar het hardnekkigst is de “Eenwegwind”. Het is volgens mij een niet bestaand Engels woord dat zelfs in het Volendamse paling-Engels niet eerder voorkwam. Een vondst… Een Antil, waar de wind vrijwel altijd uit dezelfde hoek waait, leidt tot scheefgroeiende bomen. Staan er ook in Zeeland wat van.. En als die wind een keer in mijn kop uit die hoek waait….

Verlos me

Twee maanden geleden werd ik wakker met in mijn kop de volgende tekstregel: “I’m caught in a trap, I can’t get out. Because I love you too much baby”. Eerst alleen tekst. Toen melodie, na tien minuten wist ik het pas: Elvis. Ook 40 jaar niet meer gehoord. Muurvast en gedetailleerd in het geheugen. Maar hij kwam zelf ook niet uit de val.

Maar een tijdje, weken, later klonk het bij het opstaan (tot laat in de avond) “I see my light come shinin’, from the West down to the East. Any day now, any way now, I shall be released”. Nou die verlossing liet dus meer dan 12 uur op zich wachten. En maar roepen, any way now….. no way man

En als de gasten binnen komen…

Nog een oorwurm met aanleiding? En eentje die me dierbaarder is dan veel anderen? Deze behoeft verder geen kommentaar dan…

(En oja, als het gezellig was, en als ze weer weg zijn en ik eigenlijk een beetje te veel, je weet wel, ben om zin te hebben in opruimen):

Enge Engelsen: Blond(ie)

Ik heb niks tegen blond, in tegendeel. Maar er zijn er…. En deze mevrouw, Debbie met haar bandje, drijft me met enige regelmaat bijna tot een soort doffe wanhoop, Een soort hologige staat met beslagen tong en hangende schouders. Ligt aan mij. Vanaf dag één …. en ik bespaar jullie andere erg enge Engelsen, zoals You’ve Got This Strange Effect On Me, (Nee, welk effect wil je niet weten) of “Our House Is In The Middle Of Our Street” (en staat dan ook danig het verkeer in de weg). En nog zo het een en ander aan sticky Brits, die me erg down stemmende oorwurmen kunnen opleveren.

Blues die me blij maakt

Laat ik blij afsluiten. Een van de eerste klassieke stukken waarvoor ik diep boog en altijd bij me is gebleven. Diverse flarden eruit. Sommige orkestraal, andere piano, telkens maar een paar maten. Maar die mag van mij zomaar twee dagen in het oor blijven. De naar Amerika geëmigreerde Baltische Jood Gershwin…