Groot woord, crisis. Maar ik heb een boel alarmbellen. bijvoorbeeld:
Ik heb gisteren tot 2 uur s nachts naar het Britse Lagerhuis zitten kijken, de avond waarop ze vijf weken afscheid van elkaar moesten nemen omdat het in Engeland mogelijk is dat de Koningin op verzoek van de PM het parlement gewoon 5 weken schorst. Dat is al uiterst belachelijk. Op 15 oktober moet het parlement direct beginnen om een wet aan te nemen die regelt dat alleen het parlement over zijn eigen schorsingen gaat en niet een toevallige despoot. Maar het functioneren van de Britse democratie is sowieso uiterst zorgwekkend op het moment.
1. er is spanning tussen de directe democratie en de indirecte: Direct, het referendum, slechte vraagstelling, leugenachtige campagne. nipte overwinning voor Brexit. De gelovers in directe democratie menen nu dat ze gehouden zijn om die Brexit dan ook te leveren, ook als dat bij nader inzien dom is, slecht gefundeerd. Indirect: de grondwet regelt dat de gekozen vertegenwoordiging de baas is. Als die tot betere inzichten komt dan de uitslag van het referendum gaat dat voor. De ellende waar we nu tegenaan lopen is dat al drie jaar de regering probeert to deliver Brexit en het parlement dat tegenhoudt omdat zij gaan over wat dat is en onder welke voorwaarden. Achteraf kan je zeggen dat dat referendum niet alleen inhoudelijk slecht was, maar als een tovenaarsleerling een crisis heeft gebaard
2. Ook in het Britse Lagerhuis is een debat geen debat maar een tv-show. En als je van vechtpartijtjes houdt met een grappige scheids, nog leuk ook. Maar het heeft niets met een gedachtenwisseling te maken. The right honourable gentlemen doen net of ze elkaar horen en begrijpen, naar elkaar luisteren, maar in feite roepen ze alleen hun bekende onwrikbare standpunten naar elkaar. In feite versterken ze de kloof door steeds met nieuwe formuleringen de verschillen te benadrukken. Winnen is niet superieure argumenten hebben, maar de ander aanvallen. En ze doen dat omdat ze weten dat de kijker van vechten houdt in tegenstelling tot de kiezer die gaat voor eerlijk beleid.
3. De kiezer wordt in verkiezingen voorgelogen en bewerkt met slogans die refereren aan vergane glorie en misplaatste gevoelens van trots.
De staatsrechtelijke verhoudingen zijn in de VS net iets anders dan in het VK, maar ook daar zijn we nu al twee decennia gewend aan twee partijen die elkaar tot op het bot bestrijden en verlammen en in hun politieke campagnes er alles aan doen op hun meningsverschillen uit te vergroten tot fundamenteel wantrouwen in de ander en dat wantrouwen, die verdeeldheid op de samenleving over te brengen. Het leidt tot monstrueuze uitkomsten als Trump als President.
Nu is het niet voor het eerst dat een democratie een dictator baart. Hitler en Mussolini zijn eerst in de prille democratie van hun land komen bovendrijven maar hebben daarna met retoriek en trucs diezelfde democratie buitenspel gezet. Maar we maken nu op meer plekken mee, dat er mensen komen bovendrijven (het lijstje is bekend, Turkije, Polen, Hongarije, VS, VK, Brazilië, etc.) die despotisch gedrag vertonen en die lijken te lijden aan een vergelijkbaar symptomencomplex:
a. narcist
b. grootheidswaan en het idee dat ze de wereld redden
c. gebrek aan empathisch vermogen met name voor de kleine man die wel eens ernstig onder hun machtswellust zou kunnen lijden
d. Gokker: en dan een die niet alleen van gokken houdt, maar gewoon verder durft te gaan dan anderen, niet wint omdat hij een betere speler is maar gewoon meer risico’s durft te nemen over de rug van anderen.
e. de neiging hebben om dynastieën te bouwen met familie, vrienden en vertrouwelingen, familieleden regeringsverantwoordelijkheid geven.
f. de pest hebben aan internationale samenwerking en een bom willen leggen waar dat wel plaats vindt.
Het rijtje is bekend. En weer denk ik dat er veel samenhangt met het feit dat veel stemmers een slecht onderscheid maken tussen wat ze op prijs stellen als het over sport en amusement gaat en als het over de toekomst van het land gaat. En media die daarin meer de sensatie dan de educatie zoeken.
Maar laten we in ons eigen land kijken. Bijvoorbeeld. De VVD heeft eens gedacht dat er electoraal gewin te halen was uit stoer doen tegen de misdaad. Ook hier weer, het zal een niet gecoördineerd samenvallen zijn geweest, gepaard gaand met de groeiende aandacht voor misdaad in de media. De sterkste crimefighter uit het OM (die achteraf niet vies bleek van grote deals met kroongetuigen) Teeven werd de politiek in gehaald. Het ministerie van Justitie, dat al jaren bekend stond als een van de zwakste en meest rommelige ministeries, werd plotseling ook verantwoordelijk voor nog eens 60.000 man politie en ging ministerie van Veiligheid en Justitie heten. De politie werd genationaliseerd, zodat de toch al vaak falende leiding van het ministerie echt al die (gedeeltelijk gemeentepolitie) dienders erbij kreeg plus een gigantische klus met die reorganisatie. En, dacht de VVD, we hebben wel de scheiding der machten, Wetgeving (parlement), Uitvoering (regering), en Rechterlijke macht, maar, wat is dan het O.M.? Is dat uitvoerend of rechterlijk? Als we nou toch wat meer te zeggen willen hebben over de misdaadbestrijding, dan moeten we onze invloed op het O.M. vergroten. Het O.M. heeft zich terecht altijd dicht tegen de rechterlijke macht aan als onafhankelijke aanklager opgesteld maar werd nu de laatste jaren steeds sterker dat slecht functionerende superministerie ingezogen. Met dat gevolg dat liberale ministers voelden dat hun imago mede door het O.M. werd bepaald en er dus namens de minister ambtelijke druk ontstond. Zodanig zelfs, dat je je als rechtgeaarde liberaal mag afvragen of de kritiek die we allemaal hebben op Polen en Hongarije dat de regering teveel invloed zoekt op de rechterlijke macht niet ook op Nederland begint te slaan. En alhoewel ik Wilders’ opvattingen en gedrag uiterst verwerpelijk vind en een veroordeling wegens haat zaaien waardig, is de bemoeienis van het ministerie onder VVD-regie op het O.M. minstens zo betreurenswaardig
We maken er een rotzooitje van, overal in dat mooie vrije Westen. En tegelijkertijd blijken al die democratieën ook nog eens behoorlijk beïnvloed en beïnvloedbaar door het internationale bedrijfsleven, Het gehannes met de auto-industrie en uitstoot, de tabakslobby in Europa, de Landbouwlobby die tot achterhaalde stikstof-maatregelen leidde. de massale belastingontwijking via Ierland, Luxemburg, Nederland en ministaatjes… Allemaal via democratische kanalen vastgelegd in wetgeving en maatregelen.
En wat gaan we maken van het klimaat? En van de problematiek van Afrika? Is de democratie van het vrije westen op dit moment bestand tegen uitdagingen van die omvang? Ik vrees eigenlijk van niet. Misschien krijgt meneer Spengler toch gelijk met zijn Avondland…