Je zou bijna gaan denken dat die zwamneus van Blok toch een beetje gelijk heeft. De affaire Özil geeft aan dat het allemaal inderdaad niet zo simpel ligt.
OK de manschap heeft een wanprestatie geleverd op het WK en is er in de groepsfase al uitgeknikkerd. Dat lag aan van alles, onder andere aan het feit dat trainer Löw niet durfde te verjongen. In de aanloop naar het WK was Özil in Turkije geweest en steunend op de kiek gegaan met Erdogan. Fout natuurlijk, of op zijn minst naïef. Hij was enige niet trouwens. En die move is zeker ook van invloed geweest op de sfeer in de ploeg. Na de deceptie van de manschap is het incident uitvergroot geraakt. Die Erdogan-Turken kregen een flink deel van de schuld. Özil voelde zich niet begrepen en niet geaccepteerd. “Als we winnen zijn we Duitsers, als we verliezen buitenlanders”. Hij nam ontslag uit het nationale elftal en gaf de voorzitter van de bond, die als politicus zich eerder al negatief had uitgelaten over Turken die zich meer Turk voelen dan Duitser, de schuld van onbegrip en van te weinig bescherming tegen de discriminatoire druk op buitenlanders. Ja zelfs als ze miljonair zijn, voetbalheld, voelen ze het nog. De afwijzing die een groot deel van onze bevolking (ook de Duitse) uitstraalt naar de mediterrane nieuwkomers.

Wat gebeurt hier nou? Er is een flinke handvol mensen die bij gebrek aan begrepen analytisch kader de nieuwe inwoners de schuld geeft van van alles. Laat dat eens rond de 20% liggen. Het zijn mensen die zich niet gezien en begrepen voelen, zegt men, vroeger links waren en zien dat links hun vijanden (de migrant) heeft omarmd en daardoor rechts zijn geworden (of daar lijkt het op, kort door de bocht). Die mensen willen serieus genomen worden. Begrijp ik en moeten we ook vooral doen. Maar serieus nemen is iets heel anders dan napraten. Met napraten los je ook hun problemen (oa afbrokkelende verzorgingsstaat) niet op, maar bevestig je hun wrok. En toch: Buma doet het, die wordt nationalistisch als ie in de media is. Bij de VVD hebben ze een rolverdeling: de fractievoorzitter praat ze na (eerst Zijlstra, nu onze slimste mens) en de bewindslieden zijn genuanceerder. Blok heeft dat patroon nu doorbroken, maar ik vermoed dat de VVD die doorbraak als een betreurenswaardig incident ziet. En bovendien als de hypothese over de “linkshaat” waar is dat die voortvloeit uit “wel naar de mond praten maar tegengesteld handelen” in de ogen van die 20% is het vrij dom om dan dat de PvdA na te doen, CDA en VVD. Dus niet om electorale redenen meelullen en rechts vullen. Dat maakt het probleem alleen maar groter.

Nee, onze Nederlanders met mediterrane wortels moeten het dagelijks voelen, het zijn niet alleen sukkels als Wilders en Baudet, steeds meer sukkels in gevestigde partijen gaan meezingen in het koor dat de immigratie en de immigrant aan banden moet, dat de integratie is mislukt (de overheid doet daar nauwelijks nog wat aan trouwens, geen wonder dus), dat de islam aan de wortel ligt van al onze problemen (en niet de mondiale zelfverrijking van de al superrijken en de belastingontwijking van de multinationals). De afwijzing komt niet uit de marge maar uit het midden en uit de top. “Niet discriminerend bedoeld, hoho zo zijn we niet, en die rare Turken en Marokkanen moeten nou eens van hun slachtoffergevoel af, maar begrijp nou dat we onze boze kiezer serieus moeten nemen.”

Ik hoor nu al een paar dagen Boudewijn de Groot in mijn binnenoor: “Als de rook om je hoofd is verdwenen…”. Zouden ze, de Buma’s en Dijkhoffjes, die Rutte’s en Blokjes. zouden ze, als ze van hun pluche zijn neergedaald en uit de rook en het vuur zijn, zouden ze dan zien hoeveel schade ze hebben aangericht met hun rare praatjes? Zouden de Brexiteers, als de Britse economie met 5% is gekrompen straks, omdat ze een paar idioten hebben nagepraat, zich afvragen wat ze in godsnaam hebben…. met hun soevereiniteit en herstel van de Britse industrie?

Als politici denken dat ze de relatief kleine minderheid van verongelijkte burgers helpen door hun wereldbeeld te bevestigen, helpen ze de rest naar de sodemieter. Ik vrees dat steeds vaker de verkeerde oplossing uit het dilemma wordt gekozen. Nee, niet napraten in plaats van helpen door de verzorgingsstaat te beschermen. Het moet andersom of in ieder geval met meer evenwicht. En denk niet 3 maar minstens tien keer na voor je als staatslieden opmerkingen maakt die de bevolking uit elkaar spelen om electorale overwegingen.
Blaas die rook om je hoofd weg….

Een lieve buurrouw die zich graag bekommert om mijn eruditie, leende mij “Een onberispelijke man” van Jane Gardam. Het boek draait om het leven van een aantal “Raj-wezen”, blanke kinderen uit de Engelse koloniën (mn India, maar ook andere) die op hun 4e of 5e naar Engeland werden gestuurd, om te voorkomen dat ze vroegtijdig stierven aan een tropische ziekte en om hen een goede Engelse opvoeding te geven, eerst pleegouders dan kostschool. Kinderen die hun ouders vergaten, liefde tekort kwamen. Er moeten er veel van zijn geweest.
Ook wij hebben zo’n koloniaal verleden. En de taferelen zijn een beetje vergelijkbaar vermoed ik. Een deel van onze midden- en bovenlaag vertrok naar Indië, Daar ontwikkelde zich een ander sociaal leven, met veel relatieve rijkdom en bedienden, met een relatieve afscherming en isolatie van het eigenlijke leven daar, met relatief snel vergaarde rijkdom die zich naar ons eigen land vertakte en daar families machtig en rijk maakte. Met spel rond status in het kleine kringetje van de blanken. Met missionarissen die een brug vormden naar de plaatselijke bevolking. Met vermenging soms. Met gemengd-bloedigen die een eigen middenklasse vormden.
Het Engelse kolonialisme is in dat opzicht veel extremer. De feodale klassenmaatschappij was daar altijd al veel sterker dan bij ons. Maar al lezende is het boek doemde steeds vaker de vraag op wat die koloniale periode nu precies heeft betekend voor onze cultuur. Onze, in die landen met koloniën. Europa dus met name.

En dan wil ik het eigenlijk nog niet eens hebben over die mensen, die zichzelf bij wijze van spreken “wees” maakten en vertrokken, om soms na twintig of vijf en twintig tropenjaren terug te komen en dan heimwee hielden. Nergens meer hoorden. Mensen die weer moesten leren voor zichzelf te zorgen omdat ze geen bedienden meer hadden. Mensen die hun land teveel veranderd vonden na hun afwezigheid. Het verschijnsel Raj-wezen, wij zullen er ook varianten van hebben, maar voor zover ik ze in literatuur tegenkwam werden ze naar Nederland gestuurd om te studeren. Veel later dus, minder kwetsbaar, volwassen.

Wat ik mij altijd ben blijven afvragen is waarom we altijd geschiedenisboekjes zijn gaan schrijven met ons beeld van de geschiedenis. Een geschiedenis, waarin we weldoeners waren die het geknechte volk vrede en opleiding, gezondheidszorg en een mooi geloof brachten Waarom, verschijnen nu pas met enige regelmaat boeken die de geschiedenis van een andere kant vertellen? zoals die van Marion Bloem, en Birnley?
Ik heb lang via mijn onderwijzers in een soort wereld geleefd, waar het volstrekt vanzelfsprekend was dat het blanke ras heerste. Wij waren superieur, met een superieure intelligentie, werklust, politieke structuur en religie. Waar onze neven baboe’s en kokkies konden commanderen, respectvol en liefhebbend uiteraard, leenden wij onbewust kennelijk iets van hun recht om dat in de wereld ook te doen, en hun vanzelfsprekende dagelijkse superioriteit ook te “voelen” en als de onze te ervaren?

Nog steeds lopen we er tegenop. Zwarte Piet grijpt diep in op een soort afwezig discriminerend bewustzijn dat zich toch aangevallen kan voelen. Het zit ver weg. Diep. Cultuur is ten diepste altijd grotendeels onbewust. Net als de vanzelfsprekendheid waarmee blanke onderwijzers klassen vol gemengdbloedige kinderen in Indië hebben leren zingen over “Wien Neerlands bloed door d’adren vloeit, van vreemde smetten vrij”. Een klas vol “smetten”. Maar toch. Onze regering betuigt af en toe wat over spijt waar het gaat om kolonialisme en slavernij maar maakt geen excuses omdat die teveel geld kosten. En wij vinden het prima, leven er langs heen. Het blanke superioriteitsgevoel steekt bij extreem rechts weer volop de kop op. Waarom, omdat het natuurlijk is? Of juist omdat de natuurlijkheid verdwijnt en men zich wat bedreigd en het nauw gebracht voelt? Ze zijn ook al fel tegen feminisme…

De vragen komen voort uit verwondering, niet uit een soort plaatsvervangend schuldgevoel of zo. Wat maakt dat we 150 jaar na de afschaffing van de slavernij en 70 jaar na het verlies van de belangrijkste kolonie nog steeds de blanke (mannelijke) (nationale) superioriteit voelen? Dat deze drager kan worden van politieke bewegingen (Trump, de Brexit-beweging, de Baudetjes). Zijn we echt als de Romeinen vlak voor de val van het Romeinse Rijk blind voor wat er echt gebeurt, levend in onze eigen koloniale bubbel, zoals de Engelse gemeenschap in India en de Nederlandse in Djakarta en Bandoeng? America first? Ten onrechte, We British, We Europeans always were first. We made you Trump… En als we maar samenwerken in Europa blijven we dat ook. Maar ik vrees dat het niet klopt. Wie leeft met een onbewust nog koloniaal zelfbeeld, wordt ingehaald en achtergelaten….