Ik vroeg me af hoe het zou zijn, schrijven met een kop vol koorts. Gisteren al. Ook. Ik bedoel het is normaal al niet stil boven, maar met koorts dwarrelt er nog meer aan herinneringen, verlangens, muziek beelden, fantasieën, dromen rond. Kakofonisch en vermoeiend. Gisteren bleek het normaal. Er kwam een eerste nogal coherente flard over de agrarische sector die zijn eigen productiemiddel, grond naar de sodemieter helpt. Ik heb het op Facebook gezet.

Ik lees in twee boeken tegelijk. De nieuwe Murakami en de ouwe Oliver Sachs over muziek. Murakami, een flink deel van zijn boeken bevatten opsommingen van zijn favoriete muziek en beschrijvingen van hoe hij zijn eenvoudige maaltijden bereidt. Alsof hij zo zichzelf en/of zijn personages markeert. De jazz, de oude Duitse klassieken, de nieuwe pop, hij is bijna net zo’n allesluisteraar als ik….. Sachs en muziek. Sinds mijn veertiende en mijn gekke duivel-vererende evolutiefanatieke biologieleraar leef ik met een belangrijke vraag. Ik zal hem hoofdletteren: WAT IN DE NAAM VAN DE DUIVEL IS HET EVOLUTIONAIRE VOORDEEL VAN DE MENSELIJKE MUZIKALITEIT? Ik kan het niet helpen. Ik meen me zelfs letterlijk te herinneren dat hij die vraag stelde in de klas. Muziek, het helpt niet bij het vangen van prooien, niet bij het vinden van voedsel, het is eerder onveilig om muziek te maken in een vijandige omgeving dan de veiligheid bevorderend, en tot nu toe hebben alle diersoorten kans gezien om voortplantingsmaatjes te vinden met slechts een fractie van (vogels een beetje) de menselijke muzikaliteit. In het dierenrijk vinden ouders en kinderen elkaar zonder enige vorm van muziek. Maar (om waarschijnlijk de leraar te citeren…) “jullie verdoen ongeveer 30% van je tijd om te luisteren naar Elvis Presley en jezelf stoer te vinden”. Je moet koorts hebben of dronken zijn om je dit levendig te herinneren, toch? En dronken ben ik niet. Sachs helpt me niet echt, behalve dan dat hij in de eerste twee bladzijden dezelfde vraag stelt. Ik bevind me nu dus in het gezelschap van een psychiater en een lichtelijk gestoorde biologiedocent. Kon slechter. En inderdaad heb ik de rest van mijn leven 30% of meer van mijn wakkere tijd doorgebracht met het luisteren naar of maken van muziek. WAT IS IN DE NAAM VAN DE DUIVEL HET EVOLUTIONAIRE VOORDEEL….

Ook nu, zeker nu, nu ik koortsig ben, ervaar ik mijn brein als een soort Jukebox waar een schat van muziek in opgeslagen zit en zo kan worden opgeroepen. En dan niet “een beetje” een melodietje, alsof je het zelf zingt, nee hele orkesten, brede arrangementen, de verstilling, de emotie van toen we het de eerste keer hoorden. Neem, bijvoorbeeld, Nu, moet ik ineens aan denken: My foolish heart, Bill Evans, Village Vanguard sessions. Het tere begin met alleen de rechterhand op de piano, in de tweede maat een stil akkoord met de linkerhand erbij. Er is nog geen tempo of ritme. Dan, een paar maten later, komt de eerste diepe basnoot van Scott LaFaro die de maat inzet. Het is geen ritme makende plukbas. De bas zingt melodische lijnen om het ritme heen waardoor hij op de goeie momenten drijft en accentueert. The Village Vanguard is een Jazzclub, je hoort mensen praten, glazen en kopjes rammelen. Ik ruik rokers en asbakken, drank… Ik hoor intussen mijn overleden buurman uitleggen dat en hoe hij kan horen dat Bill Evans van Rachmaninov houdt. Ik heb er vijftien jaar geleden voor het laatst naar geluisterd. Ik hoor alles nog, Het zachte vegen van de drums van Paul Motian. Zo herinner ik het me van een cassettebandje….Ik hoef het niet echt te horen, als ik het hoor in mijn hoofd gaat het motorische deel van het hersentje aan de slag, mijn handen vinden het ritme, mijn hoofd beweegt mee. En dit is willekeurig, ik had nu besloten om aan muziek te denken. Maar ik had ook 600 andere voorbeelden kunnen noemen.

Maar soms draait de jukebox onwillekeurig, heb ik er geen invloed op. Er hoeft maar iemand in een Engelse tv-serie of zo “I beg your pardon” te zeggen of ik begin hem muzikaal uit te leggen dat ik hem “never a rosegarden heb gepromised” en loop ik dat de rest van de dag bij elke keer dat ik loop te neuriën. Of er haakt bij het wakker worden iets met muziek uit een droom en vraag ik me de rest van de dag met Melanie af “what they did to my song” of vertel ik de wereld dat ik bezig ben “on the scene te getten, like a sexmachine”.
Wat ook mal is dat de eerste uitvoering die je mooi vond maatvoerend wordt. Ik hoorde laatst Hannes Minnaar het tweede pianoconcert van Beethoven spelen en mijn domme hoofd zei, dat meneer Kempf dat 40 jaar geleden op die DGG-plaat beter speelde. Bijna elk interpretatieverschil viel op. En naar dat pianoconcert heb ik 30 jaar al niet meer geluisterd. Ik ben niet gekker dan mijn biologiedocent met zijn “sympathie for the devil” of de cliënten van Oliver Sachs. Dit is menselijke muzikaliteit. We hebben het in verschillende mate.. MAAR WAT IN DE NAAM VAN DE DUIVEL IS DAARVAN HET EVOLUTIONAIRE….

Is het nature of nurture? O, er is veel nurture, opvoeding, blootstelling aan deze vorm van beschaving en gekte. Maar we kennen allemaal filmpjes van zuigelingen die intens genieten van en meebewegen met muziek, van dansende peuters die nog nauwelijks kunnen praten. In onze bedrading en toerusting met centra is alles al aangelegd, het moet alleen nog ontwikkeld worden. De relatie tussen muziek en bewegen is er, tussen muziek en emotie is er. Mozart maakt rustig, Bach niet, Rock maakt onrustig, bij de meeste baby’s tenminste. Het geheugen van zuigelingen herkent simpele melodietjes direct. Het auditieve geheugen staat klaar en gereed om geluid en lustgevoelens te verbinden. MAAR WAT IS DAARVAN….

Ik vroeg het me ineens af. Die malle Israëliër Harari, met zijn Homo Sapiens en Homo Deus. Of die niet een evolutionair sleuteltje had, hineininterpretierend. Harari beweerde dat Sapiens het van andere menssoorten won door zijn vermogen tot het maken van verbindende verhalen en abstracties. Verhalen…. de barden, ze stonden op rijm en werden gezongen. Zelfs Shakespeare schreef nog op rijm om het de spelers mogelijk te maken het verhaal goed te memoriseren. Zou dat muzikale talent zich gelijk op ontwikkeld hebben met dat talent voor abstractie? Abstractie, zoals ook rond allerlei spirituele beelden en riten waarin de eenheid en saamhorigheid van de stammen werden gevierd? Is dat het? Hebben wij onze muzikaliteit te danken aan het ontstaan van een nieuw soort abstractievermogen, samenhangend met spirituele symboliek en diepe sociale emoties? is het daarom ook nog steeds zo dat muzikaliteit in de puberteit zo belangrijk is? Omdat je daarmee ook markeert waar je bij hoort en waar je niet bij hoort en muziek een deel van de taal is waarmee je dat uitdrukt? Dan heeft Murakami’s Commendatore ook weer een beetje geholpen. Muziek en “idee”. IS DAT IN DE NAAM VAN DE DUIVEL… DE REDEN WAAROM IK NOG STEEDS MEER TIJD, ENERGIE EN EMOTIE BESTEED AAN MUZIEK DAN AAN ETEN EN VOORPLANTEN? KOORTSIG GELUL ZUI