Een begrafenis in de natte sneeuw vanmiddag. Eergisteren op whatsapp een berichtje met de echo van wat ons 6e kleinkind gaat worden. Maakt dat je dicht bij emoties en mijmers komt. 29 december. Einde van het jaar. Conferenciers met nieuwjaarsconferences, terugblikken op tv. Je ontkomt er niet aan.
Ik bladerde door mijn agenda. Op de smartphone. Het vierde jaar dat ik geen papieren agenda meer heb. Het is ook vier jaar geleden dat ik serieus werkte. Er staat bijna niets in. Ja vergaderingen van en over mijn (inmiddels) vrijwilligersclub, de Muziekbank, provinciale muziekuitleenorganisatie. Vaste data van vriendenclubs, wat artsen en een boel verjaardagen. Vanmiddag op de begrafenis vroeg de familie of ik mijn werk miste. Gisteren vroeg mijn zoon het ook. Ik moet iets uitstralen. Nee. Ik dank de uitvinder van de pensioenleeftijd die heeft veroorzaakt dat het cultureel usance is geworden dat je niet meer werkt als de leeftijd vordert en zeker boven de zeventig. Waarvoor? Dat ik uit die competitie, dat machtsgedoe ben. Het dringen. Maar ik mis wel een beetje het winnen en dingen bereiken ja. Maar als groots symbool voor het achter me laten van mijn werkzame leven is per 1 december 2017 mijn werk- en pensioen BV opgeheven. Ondernemer af. Ouwe man aan.
In de zomer van 2017 liet ik mijn baard staan. Vanwege die competitie, dat winnen. “Ik scheer hem pas af als ik zie dat de Overijsselse bibliotheken gezamenlijk onze organisatie met beroepskrachten in stand willen houden’, zei ik. Ze wilden niet. De provincie en de gemeente wilden niet langer inspringen. Voor het eerst in mijn leven als baas (of hier zelfs werkgever) moest ik één zzp-er en twee beroepskrachten in loondienst ontslaan. Een hele organisatie ontdoen van alle betaalde krachten. De baard staat er nog. O, er zal een moment komen dat iemand vol trots roept dat uit deze ellende iets moois een nieuwe start heeft gemaakt. Dat onze prachtige collectie van ook historische waardevolle muziek nog leeft en bereikbaar blijft. Misschien ben ik dat zelf wel over een jaar of zo. Voorlopig voelt het als zo ongeveer mijn grootste nederlaag ooit. De schuyt bleek niet tegen de stroom op te roeien te zijn. Er gloort van alles, waar. En ik kan mezelf weinig verwijten denk ik. Ik zie een tijdgeest, met minder aandacht voor cultuur, meer vluchtigheid, meer eigenbelang, meer… Nee laat ik niet in de valkuil stappen die ons Willie, Koning der Nederlanden zijn benen brak in zijn kersttoespraak. Wij Nederlanders, wij werken ons te barsten in het vrijwilligerswerk en de mantelzorg, we zijn tevreden en behoorlijk gelukkig. Alleen de meerderheid stemt, voor zover ze ter stembus gingen, wat dom, zoals de Britten voor de Brexit en de Amerikanen voor Trump. Het is niet zo moeilijk om elkaar te ontmoeten. Al is het waar dat de strijd tussen de extremen verhardt. En dat die strijd gepaard gaat met overmatig veel lawaai op internet en in de media.
Dit jaar word ik 72, normaal gesproken haal ik 3 april wel. Dan is het zes en een half jaar geleden dat mijn verkankerde prostaat werd verwijderd en vijf jaar geleden dat de na-bestralingen ophielden. Ik heb dit jaar afscheid genomen van de uroloog. Het is niet meer teruggekomen. Mijn huid moppert wel na over een overmaat aan jeugdige zonblootstelling, maar ook dat blijft binnen prettige perken. Ik ben al 2 1/2 jaar stevig aan het sporten. Fit en sterk. Na 50 jaar roken en veel zitten (in de auto, achter een bureau en aan vergadertafels) verandert er daarmee veel in de dagelijkse routine. Soms ken ik mijn oude zelf nauwelijks terug.
Wat niet veranderd is, is mijn belangstelling voor dat abstracte collectieve, de wereld van de politiek, de zorg, de cultuur, de kwaliteit van onderwijs en samenleving. Het gaat niet automatisch goed met de wereld als iedereen zijn eigenbelang of eigen groepsbelang nastreeft en de markt is geen automatisch wondermiddel tegen maatschappelijke slijtage die eigenbelang veroorzaakt. 2017 was het jaar waarin de PVDA zichzelf decimeerde, door te vergeten dat zij was opgericht om kansen te scheppen en op te komen voor zwakkeren. Sociale en economische zelfredzaamheid, een theoretisch VVD-mantra, werd zover door links geadopteerd, dat links zijn kiezers verloor. Het mag dan maatschappelijk met de meerderheid niet zo slecht gaan, ik zie in de manier waarop we voor dat grotere belang zorgen, politiek en als maatschappelijk middenveld, vreemde gaten ontstaan. En niet alleen vanwege een voortdurend liegende president van de VS, liegende malloten die een Brexit nastreven en mogelijk economische rampspoed veroorzaken. Autofabrikanten die sjoemelen, medicijnfabrikanten die idiote winsten proberen te pakken uit patenten over de rug van patiënten. Ik zie een PvdA die niet opkomt voor de zwakkeren, maar juist een “zwakkeren-controle-systeem” heeft helpen ontwikkelen, gebaseerd op wantrouwen, dat zo duur is dat het de jeugdzorg, de ouderenzorg en de sociale werkvoorziening grote klappen heeft toegebracht en er kafkaiaanse administratieve werkstructuren zijn ontstaan waarin de taken zodanig zijn opgesplitst dat er meer kastjes en muren zijn dan zwakkeren kunnen begrijpen. Zelfs de politie meldt nu dat de GGZ te ver is ontmanteld en verbrokkeld en zij de gevolgen ervan niet meer aankunnen. De PvdA heeft zichzelf kapot gemaakt door zichzelf te ontideologiseren en te vergeten dat in een steeds sneller veranderende wereld een brede laag mensen niet zonder meer kan meekomen. Zelfredzaamheid is voor 80% van de mensen realiteit (en zelfs een opdracht) en voor 20% van onze medemensen is het een in grootte en ingrijpendheid sterk variërende fictie. En die fictie wordt niet opgeheven door zelfredzaamheid als drager van je beleid te adopteren, hij wordt daar juist pijnlijker van. Van de 60 vrijwilligers in onze Muziekbank heeft maar een paar procent een baan. De rest is niet aantrekkelijk genoeg voor de arbeidsmarkt en leeft van een uitkering. Welke dan ook. En van die vrijwilligers is weer 30% sterk genoeg om de andere 70% te helpen, te begeleiden en een kader te bieden waarin ze zinvol zijn. Dat is de wereld waaraan de overheid zich veel te weinig gelegen laat liggen. Met controles, onbegrijpelijke formulieren die de overheid dienen en niet de mensen en door computers gestuurde sancties, betalingstermijnen en dergelijke worden kansarme mensen verder van het pad geduwd. Daar zitten mijn zorgen. Dat een deel ervan gaat schreeuwen op het internet, niet gelooft dat Baudet fascistische sympathieën heeft, en meent dat Wilders terecht overal de islam de schuld van geeft, zal me worst zijn. Overheid waar is je empathie, vertrouwen en erbarmen voor de mens die minder redzaam is dan een gezonde hbo-er van 35? De oplossing ligt niet in het bestrijden van de leugens en de verdraaide wereldbeelden van Baudet en Wilders. De oplossing ligt in het organiseren van een overheid die samen met die mantelzorgers en vrijwilligers een maatschappelijk vangnet bouwt in plaats van een controle en sanctiesysteem. “Vertrouwen”, het is niet alleen een touwtje uit de brievenbus. Het is begrijpen dat de overheid er niet voornamelijk is om de sterken te steunen in hun internationale ratrace. maar vooral ook om maatschappelijke structuren te faciliteren die de zwakkeren en minder redzamen, veiligheid, structuur en kader bieden. Dat is in 2017 steeds sterker mijn overtuiging geworden.
En verder gaat het wel goed met me