Ik heb nu een paar maanden gevolgd wat the realdonald op twitter uitspookt. In het begin deed ik het met de commentaren van anderen, maar ik wou wel eens weten of er ook normale tweets tussen zaten. Jawel af en toe, een enkele, Maar in grote lijnen hebben dankzij Trump de woorden “IJdelheid en kwelling des geestes” (vertaling van de titel) een nieuwe betekenis voor me gekregen.

In het begin vond ik het nog wel wat grappigs hebben. Het is ook bijna een literair -of althans kinderboekenniveau- cliché. De liegende, roddelende pestkop, die scheldt, tweespalt zaait, aanleidingen zoekt om te slaan en terug te meppen, Die geniet van het zien van verslagen slachtoffers als voornaamste empathiemodel. We kennen hem wel. Bij Harry Potter kennen we, hoe heette hij ook weer Draco Malfidus meen ik, met zijn lijfwachten Korzel en Kwast. Trump is een soort mengsel van deze drie. In de boeken en films waarin dit cliché voorkomt loopt het meestal na wat aanvankelijke glorie slecht met deze mensen af, ze druipen meesmuilend af. De wereld zit echter nog in het eerste deel van deze B-film: Draco Trump is nog bezig met zijn opmars, zijn gloriedagen.

Ik kan er steeds slechter tegen, tegen ’s mans ijdelheid, nou vooruit, dat blijft iets koddigs hebben. Maar dat voortdurende liegen, de voortdurende aanvallen op de pers, op door hem zelf benoemde tegenstanders. Het aanwakkeren van de tweespalt in de VS, het zwart maken van anderen. Seksistische grappen. Mensen opzetten tegen elkaar. Het zou allemaal ondanks de evidente walgelijkheid van het gedrag nog te pruimen zijn als ie gewoon Donald Trump, bouwer en bewoner van protserige appartementen was gebleven. Maar het Amerikaanse volk heeft dit zieke mens tot president gekozen.

De president van de VS is niet alleen gewoon eigenlijk “president van alle Amerikanen”, maar ook als president van zo’n machtig land zou hij wat meer besef kunnen hebben van de mate waarin hij de wereld een stukje onherbergzamer maakt. Het model lijkt als volgt te werken: voortdurend “eerst scheppen van vijanden in zijn eigen hoofd, (moslims, Mexicanen, journalisten) maar ze daarna door je tirades en beledigingen ook werkelijk aanzetten tot vijandschap en vervolgens geleidelijk crescendo”. En dan hebben we het nog niet gehad over het milieu, de vergroting van de kloof tussen arm en rijk, de wapens, enzovoorts. De man heeft nog geen procent van het besef van de context en gevolgen van zijn gedrag dat nodig is om zijn functie te bekleden.

Het volgen van the @realdonaldtrump is inderdaad een kwelling des geestes. Ik heb te doen met mensen die hem voor hun werk dagelijks moeten volgen. ik ben er aan toe om zijn getweet onder te brengen onder @realpainintheass. En stop nu met volgen. De lol is er af: vexation… Mijn geest lijkt er steeds gevoeliger voor te worden…

Of te wel bij twijfel niet inhalen, niet de drempel over. De formatie zit in een impasse. Niemand neemt stappen die groot genoeg zijn om gezamenlijk vooruit te komen. Er zijn vast mensen die een sluitende theorie hebben die dit verklaart. Ik zie een wirwar van inhoud en spel.
In het spel hebben de hoofdrolspelers inmiddels de eerste zondebok geïdentificeerd: Jesse.

OK eerst het spel dan. Wat mij opvalt is dat het spel tot nu toe sterk wordt gekleurd door de spelregels van Pechtold. Rutte is de grootste, maar weet dat initiatief inhoud kost dus… Pechtold wil Groen Links erbij, een evenwicht tussen rechts en links. En Pechtold wil niet nog meer Christelijken. In het proces zijn die twee zaken prominent. Alsof Rutte wil zeggen, Alexander, als jij op je poot speelt omdat je denkt dat je onmisbaar bent doen we het eerst op jouw manier, maar als dat fout gaat, toontje lager graag. En dat punt nadert met rasse schreden.
Ook lijkt het spel te worden gedicteerd door twee andere zaken, namelijk de uitsluiting van de PVV en de komende gemeenteraadsverkiezingen. Over de PVV kan ik kort zijn, alhoewel het niet praktisch is om de tweede partij met veel zetelwinst buitenspel te zetten, de aard van de partij en het karakter van diens leider rechtvaardigen dit volkomen. Een probleem daarbij is dat zowel de VVD als het CDA een agenda (en met name op migratie) hadden die veel gemeen had met die PVV. De partijleiders maakten een ruk naar rechts en de kiezers hebben dat beloond. Proberen een brug te slaan naar links, en zeker naar die partij die op het migratiehoofdstuk een bijna diametraal andere lijn had, doet dan wat geforceerd aan. De ruk naar rechts vertalen in een kabinet kan nauwelijks zonder de PVV. Zie hier de voornaamste bron van de impasse. Maar ook, elke week uitstel, brengt de noodzaak van een moeizaam compromis dichter bij de datum van de gemeenteraadsverkiezingen en dus dichterbij een campagnetijd waarin het verdedigen van een moeilijk compromis eigenlijk niet kan. Als bijvoorbeeld Roemer en Asscher op de rem staan spelen die komende verkiezingen zeker een rol.

Qua spel is het bijna logisch dus dat de informatiepoging met Groen Links is mislukt. Maar wat speelt hier nou inhoudelijk?
Rutte (en ook Buma en misschien ook Pechtold) willen eigenlijk door in de lijn van het accoord dat de EU met Turkije sloot. Dat is een tricky lijn. Turkije is een redelijk stabiel land met erg veel macht in het centrum rond Erdogan. Er is daar dus een partij waarmee kan worden gedeald. Dat die deal in de praktijk wel voor Europa lekker uitpakt (afgezien van het feit dat die deal ook een chantagemiddel voor de Turken is) maar niet voor veel politieke vluchtelingen die uitzichtloos in kampen zitten, soms aan de grens worden gedood of teruggejaagd, dat er kinderarbeid wordt georganiseerd is een feit. Partijen die zich zorgen maken over de draagkracht van de samenleving voor migratie zijn er dus blij mee. Partijen die met de ethische uitgangspunten van vluchtelingenverdragen kijken hebben terechte zorgen. Maar de deal die door het motorblok met Tjeenk Willink werd voorbereid zou een deal moeten zijn met Noord Afrikaanse landen die of helemaal geen bestuur hebben of nog aanmerkelijk minder stabiel lijken dan Turkije. Ja juridisch klopt het allemaal, maar de gedachte dat Libië op afzienbare termijn een veilig land zou kunnen worden voor zwarte Afrikanen is hopeloos onrealistisch. Zie hier het dilemma. Het uiteindelijk door Klaver afgewezen voorstel kon juridisch, zou voor draagvlak in de samenleving kunnen zorgen, maar is praktisch gezien terecht onder de ondergrens van de geest van de internationale verdragen. Bovendien gaat Nederland hier helemaal niet over, het is een Europese zaak. Als het motorblok dit heeft willen forceren is dat minstens zo overbodig als dat Rutte Klaver diens afwijzing verwijt te zijn. Ik kan nauwelijks tot een andere conclusie komen dan dat wat hierboven onder spel staat beschreven, namelijk Pechtolds voortouw, de geen-PVV-kramp met een rechtse agenda, en de komende verkiezingen dominant waren boven de inhoud. Voor alle vier en niet alleen voor Jesse. Wijzen naar schuldigen heeft geen zin en is slecht voor het draagvlak voor politiek onder kiezers.

Eerder schreef ik al dat ik verwacht dat het minstens na Prinsjesdag wordt voor er een kabinet is. Ik had het nu mislukte kabinet met Groen Links wel leuk gevonden, maar ik vrees dat er een (gedoog-)gedrocht komt. Of nieuwe verkiezingen. En intussen drijft Nederland in Europa af naar de marge, worden de problemen in de zorg, het onderwijs en de woningmarkt niet opgelost, blijven de lonen achter en zo nog het een en ander. Rutte, scheid eens uit met wijzen en je verbazen over anderen en neem het voortouw.