“Trump is geen republikein. Het is een man een een zo enorm ego dat hij niet kan geloven dat een meerderheid van het Amerikaanse volk goede redenen heeft om niet op hem te stemmen. Hij zal dus anderen en het systeem de schuld geven”. Aan het woord een republikein uit Talahassie. Iemand die verwacht dat de verdere neergang van the Grand Old Party (the GOP) vooral aan Trump te danken zal zijn. Fout. Trump is een symptoom van een politiek systeem met partijen in een tijd dat partijen er steeds minder toe doen. Waarin partijen niet zo zeer voor iets vechten, maar eerder tegen de ander en tegen uitglijders en gezichtsverlies, In Amerika dan.
Hoewel, overal in de westerse wereld lijkt het aantal mensen dat lid is van een partij en er zich actief mee verbindt af te nemen. De partij als maatschappelijk en politiek bindmiddel verliest snel terrein. Partijen als maatschappelijk bindend kader zijn ontstaan in de tijd dat de wereld overzichtelijk verzuild was. En dat die zuilen niet alleen politiek waren, maar ook maatschappelijk. Zo ging sinds 1900 iedereen naar zijn eigen soort school en sportvereniging, luisterde naar zijn eigen soort radio, was lid van zijn eigen soort vakbond, boerenbond of werkgeversvereniging. In die tijd. Die tijd ligt (meer dan) 50 jaar achter ons. Dat was de tijd dat het individualisme als maatschappelijk fenomeen bijna nog moest worden uitgevonden. Dat was de tijd dat de Giro nog van de overheid was en John Cleese daar nog reclame voor maakte, en de NS een overheidsbedrijf, de ziekenfondsen nog geen bedrijven waren. Die tijd. De tijd dat er maar twee netten op je tv zaten, je hem ontving met een antenne op je dak en er geen reclame was op de tv. Die tijd. Uit die tijd stammen onze politieke partijen, of eerder nog, maar goed, in Nederland is na de tweede wereldoorlog bijna alles op klein christelijk na pas toen ontstaan en heette en was daarvoor anders.
Trump, maar ook Fortuyn, Wilders, Jan Roos, noem ze, zijn eigenlijk politici zonder partij, maar je hebt in de kieswet in de meeste Europese landen nou een keer een partij nodig om op de kandidatenlijst te komen voor een kamerzetel en dus richten ze een partij op of liften er met een mee. We zien in steeds meer landen mensen naar voren komen, die bij ons BN-er zouden heten. Uit de filmwereld komen of veel in talkshows zitten. Succesvolle politici zijn mensen die de media aankunnen, ze kunnen bespelen. Het zijn mensen die hun bekendheid danken aan iets herkenbaars in hun uitstraling en veel minder in hun opvattingen.
De kiezer, die zichzelf heeft ontheemd, ziet het gedoe tussen de partijen en BN-ers aan en voelt zich in steeds grotere getale ook echt ontheemd en niet vertegenwoordigd. De PvdA ooit met regelmaat goed voor meer dan een derde van de stemmen (en de zetels dus) is nu in de peilingen terug naar minder dan 10%. De traditionele PvdA-achterban achterban zit bij de SP en de PVV, als ze al gaan stemmen en dus “ergens zitten”. Toen een buurman me van de week vroeg of ik nog gedachten had over wat de PvdA zou kunnen redden moest ik hem teleurstellen. Ik vrees dat het gebeurd is met de PvdA, als vertegenwoordiger van arbeiders en nieuwe Nederlanders. Definitief. En ik vrees dat het CDA hierna volgt. Carrièremensen hebben de VVD, de rest zal voor de individuele politicus gaan. De rode familie sterft uit, de christelijke familie sterft uit. De rest versplintert vrees ik.
Vrees ik? Ja. Als de gevoeligheid van het electoraat voor populisme toeneemt. Als het ongeduld van het electoraat met/voor (tegen eigenlijk) de nuance toeneemt, dan vrees ik de opkomst van nog veel meer Jan Rozen, Trumps, Grillo’s, Wildersen, AfD’s, LePen’s, deWinter’s en deWeevers’, etc. Mensen die het regeren moeilijker zullen maken, die voortdurend voor hun imago moeten zorgen want dat is het enige waarop ze kunnen terugvallen, wier heetgebakerdheid die aan hun populariteit ten grondslag ligt tot maatschappelijke ongelukken moet leiden. Ongelukken met de rechtstaat bijvoorbeeld, minachting voor de rechterlijke macht bijvoorbeeld, een begrip voor wat een staat is die internationaal samenwerkt, zaken die ook door de scorende politici zelfs uit de VVD maar al te vaak worden veronachtzaamd.
Ik zie de lijsttrekkersstrijd in de PvdA eraan komen. Monasch verwacht al dat hij het moeilijk zal krijgen omdat hij de steun van de partijtop niet heeft. Trump/Wilders in het klein “Ik word tegengewerkt”. Asscher is DE vertegenwoordiger van een kabinet met de VVD en Samsom heeft zich al compromissen sluitend vier jaar laten inpakken door Rutte. Het volk gelooft ze niet. Aboutaleb brandt zich er niet aan. Van hem had ik nog iets verwacht aan bindend vermogen in de oude achterban. Ik zie geen nieuwe krachten. Niet in de PvdA, niet in het CDA, niet bij D66. Ik vrees dat het Rutte/Schippers wordt met Pechtold en splinters. Sterkte Nederland. De handel gaat immer voor.