Maandelijks archief: oktober 2016

De dunne man, of, His nobeled Bobness

Ik heb geen talent voor heldenverering. Ik heb het al eens gezegd. Bob hoort tot mijn helden. Zeker. Maar ik loop nu al een tijdje met enige twijfel. De Nobelprijs voor litteratuur. Er is een anekdote over een gesprek tussen Bob Dylan en Leonard Cohen, waarin Bob vraagt hoe lang Leonard heeft gedaan over Goodbye Marianne en Leonard zegt iets als “bijna twee jaar” waarop Bob toegeeft in twee uur met veel nummers klaar te zijn geweest…
Het zal overdreven zijn maar ik meen het vrijwel steeds in essentie te herkennen. Er zijn allerlei zinnen die steeds al na één keer blijven hangen, zoals “You know something is happening here, but you don’t know what it is, Do you mr Jones?”. Beter kan een zo korte tekst bijna niet uitdrukken dat veel mensen de feeling met de nieuwe tijdgeest zijn kwijtgeraakt, toch? Die twee regels komen steeds terug en zijn eigenlijk genoeg. Maar vervolgens zit daar een boel tekst omheen die ik als “geflanst” ervaar, een reeks doorreutelende metaforen.. Ik heb geprobeerd die tekst in het Nederlands over te zetten om dichterbij de teksten te kunnen komen. Maar ze glijden dan nog verder weg…. Hermetisch? De ballade van de dunne man? Nou…. Kweenie, er gebeurt hier iets en ik begrijp niet wat het is….

Je loopt de kamer in, met je potlood in je hand
Je ziet een naakt persoon en vraagt “Wie is die man?”
Je doet heel erg je best, maar je begrijpt het niet
Hoe ga je dit straks thuis vertellen?
Want er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

Je kijkt op en vraagt: “Is het hier?”
en iemand wijst naar jou en zegt “Het is van hem”
En jij vraagt “Wat is van mij?”en iemand anders zegt “Ja wat?”
En jij zegt “Mijn God, ben ik hier dan helemaal alleen?”
Maar er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

Je geeft je kaartje af om naar de techneut te gaan kijken
Die loopt onmiddellijk op je af als hij je hoort spreken
en hij zegt “Hoe voelt het om zo’n freak te zijn?”
en jij zegt “onmogelijk” als hij je een bot overhandigt
En er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

Je mag dan veel contacten hebben onder de houtvesters
om je feiten te verzamelen als verdediging tegen een aanval op je verbeelding
maar niemand heeft hier enig respect, in ieder geval
verwachten ze een cheque van je voor een aftrekbaar goed doel

En je bent bij de hoogleraren geweest en daar viel je in de smaak
Met rechtsgeleerden heb je over uitschot en misdadigers gesproken
Je hebt alle boeken van F. Scott Fitzgerald gelezen
Ja dat je belezen bent is alom bekend
Maar er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

De degenslikker komt naar je toe en knielt
Hij slaat een kruis en klikt met zijn hoge hakken
En zonder omhaal vraagt hij hoe het voelt en zegt
“Hier is je keel terug, bedankt dat ik hem mocht lenen”.
En er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

Nou, de een-ogige dwerg roept het woord “Nu”
en jij vraagt naar de reden en hij zegt “Hoe”
En als jij vraagt wat dit betekent roept hij “Je bent een koe
geef me wat melk of hoepel anders op…”
En er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

Wel, je loopt als een kameel de kamer in en je fronst
Je steekt je ogen in je zak en je neus op de grond
Er zou een wet moeten zijn die je verbiedt om langs te komen
of in ieder geval verplicht een koptelefoon te dragen
Want er gebeurt hier iets, en je weet niet wat het is…
Of wel, meneer Jansen?

Heeft er al iemand chocola gemaakt van alle metaforen? Mij lukt het niet. Ik vind dit geen poezie. Als songtekst rammelt het. Maar ik zing het nummer nog steeds zo mee. Waar zit de magie?

Als baken en troost nog wat All along the watchtower. Dat als songtekst veel beter is en als gedicht veel krachtiger. Ook dat zing ik mee. Naast if you see her, say hello, of Forever young, of A hard rain, of Don’t think twice, of, of nog een stuk of 20. Sommigen net zo afgeraffeld of metaforen-diarree, but I love ‘m…

Er moet hier ergens een uitweg zijn, zei de grappenmaker tot de dief
Er is te veel verwarring, ik vind er geen verlichting voor
Zakenmensen drinken mijn wijn, boeren ploegen mijn land
Niemand kan er bij met zijn verstand of heeft er de woorden voor

Geen reden voor paniek, sprak de dief vriendelijk
Er zijn er veel onder ons die denken dat het leven slechts een grap is
Maar jij en ik zijn daar voorbij, dit is niet ons lot
Dus laten we er niet langer omheen draaien, het is immers al laat…..

Bij de wachttoren, kijken de prinsen uit
en alle vrouwen kwamen en gingen, evenals blootvoetse bedienden
Buiten, in de koude verten, gromt een wilde kat
Twee ruiters naderen in de huilende wind

Maar die Nobelprijs voor literatuur….? Blame it on a simple twist of fate.

Pauw en Zwarte Piet? Liever niet…

Ik las eerst: “Pauw gaat dit seizoen meer aandacht besteden aan de Boze Witteman. Dacht nog wat gedachten over magere collegialiteit na zoveel jaren samenwerking. En waar is Paul dan boos over? Maar het gaat over de Boze Witte Man. All over the world is de laag opgeleide witte man boos en dus moet er aandacht aan worden besteed. . Wacht ff, ok, aandacht prima, maar door wie en waartoe? Wie heeft Pauw nou nog nodig om te ontdekken dat “De” (hij bestaat niet, het is een “format”, bedacht/ontdekt door marketeers) witte man boos is? Wie vindt er nog dat die boze witte man nog niet wordt gehoord als ook All over the world, clowns opstaan, Trump, LePen, Wilders. Als het hele internet volloopt met haat ? We horen die boze witte man voortdurend. De media smullen ervan. Alleen we bereiken elkaar niet. Moet de politiek opschuiven naar meer discriminatie, meer dichte grenzen, meer zwarte Piet? Waar doe je dit voor Jeroen? VARA?
Vanavond gaat het bij Jeroen over Zwarte Piet. Ook zo’n thema waar je als beetje programmamaker niet omheen kan. “Het leeft” immers. Ik kijk niet. Ik breng het niet op. Ik schrijf er liever ongezien over dan dat ik naar cultuurfilosoof Halbe Zijlstra luister. De Verenigde Naties, ook zo’n instituut waar de boze witte man vanaf wil, net als van Europa, heeft aangekondigd dat het volgend jaar ‘The year of the African Descent” wordt. Het gaat dan niet over fatsoenlijke Afrikanen (decent), maar over afkomst, over de waarneming dat over de hele wereld de boze witte man de zwarte discrimineert. Uh Zwarte Piet? VN, je blijft van onze tradities en ons kinderfeest af….
Het schuurt. Ik kan er niets aan doen. De boze witte man die zichzelf zielig blijkt te vinden nu de groei niet meer vanzelfsprekend ook zijn kant een beetje op rolt aan de ene kant en de gediscrimineerde man (en vrouw) met een kleurtje, met een geweldige achterstand op de arbeidsmarkt, opgegroeid in buurten met minder goeie scholen aan de andere. Wij de witte mannen, met 90% van de welvaart en de rijkdom in ons bezit. En wij, wij maken ons druk over zwarte Piet? Het is als een discussie over een genderneutraal toilet in een bedrijf dat gaat sluiten. Het is grotesk, het staat buiten de realiteit.
Er zijn mensen die zeggen dat de omslag in Nederland, de omslag van liberaal, tolerant gidsland, naar boosheid met fascistoïde trekjes, van een open land, naar een in zichzelf gekeerd land met hang naar het verleden, is begonnen rond de moord op Fortuyn en van Gogh. Als er al iets gebeurd is toen, is dat het roepen over islamitische buitenlanders en van links komende kogels toen is begonnen, niet door de onderbuik, maar de politici. Maar ik vermoed zelf, dat de opkomst van sociale media, die mensen anoniem de kans gaven om hun woede en onmacht te uiten een soort openzetten van een hok is geweest, het deksel ging van de put waar al jaren van alles lag te gisten, waar het altijd al broeierig en haatdragend was. Waar altijd al de anderen de schuld kregen. De populariteit van Fortuyn is niet begonnen omdat hij mensen op een idee bracht, die ideeën hadden ze al. Het enige wat men in de politiek in de gevestigde partijen nog steeds niet kan, is hun geloofwaardigheid terugwinnen bij die boze witte mens, zonder hun principes te verloochenen. Principes over solidariteit, medemenselijkheid, verdraagzaamheid, over gelijke rechten. Er zijn schattingen dat het gaat om zo’n 25 tot 35 procent van de mensen. Dat is veel. En het is pervers om dat te zien als een kans in de strijd om de kijkcijfers en de stembus. Het is een maatschappelijk probleem. Wie zien geen kans om de verbinding met een kwart tot een derde van onze medeburgers warm en produktief te houden. We moeten aan de slag. En we zouden moeten ophouden met daaruit ‘media-munt’ te slaan. Vind ik dan.
Maar daar gaat Pauw niet over. Hij gaat over zwarte Piet en terrorvloggers. Zoals (zie Lubach) het journaal en de duiders en de politici in Nederland alleen praten over de rellen in de Amerikaanse Presidentsverkiezingen en niet over de inhoud. Waarom zou je mensen vermoeien met inhoud en nuance, als je kijkcijfers zoekt? De kloof, het spervuur, tussen de boosheid van de boze witte man en de verontrustheid van de linkse “Gutmensch” zijn immers veel leuker? Het slaan van de brug wordt zo alleen maar moeilijker. Rellen zijn meer tv-geniek dan stappen in de goede richting. Zucht. TV uit maar weer…

Het einde van de partijen?

“Trump is geen republikein. Het is een man een een zo enorm ego dat hij niet kan geloven dat een meerderheid van het Amerikaanse volk goede redenen heeft om niet op hem te stemmen. Hij zal dus anderen en het systeem de schuld geven”. Aan het woord een republikein uit Talahassie. Iemand die verwacht dat de verdere neergang van the Grand Old Party (the GOP) vooral aan Trump te danken zal zijn. Fout. Trump is een symptoom van een politiek systeem met partijen in een tijd dat partijen er steeds minder toe doen. Waarin partijen niet zo zeer voor iets vechten, maar eerder tegen de ander en tegen uitglijders en gezichtsverlies, In Amerika dan.

Hoewel, overal in de westerse wereld lijkt het aantal mensen dat lid is van een partij en er zich actief mee verbindt af te nemen. De partij als maatschappelijk en politiek bindmiddel verliest snel terrein. Partijen als maatschappelijk bindend kader zijn ontstaan in de tijd dat de wereld overzichtelijk verzuild was. En dat die zuilen niet alleen politiek waren, maar ook maatschappelijk. Zo ging sinds 1900 iedereen naar zijn eigen soort school en sportvereniging, luisterde naar zijn eigen soort radio, was lid van zijn eigen soort vakbond, boerenbond of werkgeversvereniging. In die tijd. Die tijd ligt (meer dan) 50 jaar achter ons. Dat was de tijd dat het individualisme als maatschappelijk fenomeen bijna nog moest worden uitgevonden. Dat was de tijd dat de Giro nog van de overheid was en John Cleese daar nog reclame voor maakte, en de NS een overheidsbedrijf, de ziekenfondsen nog geen bedrijven waren. Die tijd. De tijd dat er maar twee netten op je tv zaten, je hem ontving met een antenne op je dak en er geen reclame was op de tv. Die tijd. Uit die tijd stammen onze politieke partijen, of eerder nog, maar goed, in Nederland is na de tweede wereldoorlog bijna alles op klein christelijk na pas toen ontstaan en heette en was daarvoor anders.

Trump, maar ook Fortuyn, Wilders, Jan Roos, noem ze, zijn eigenlijk politici zonder partij, maar je hebt in de kieswet in de meeste Europese landen nou een keer een partij nodig om op de kandidatenlijst te komen voor een kamerzetel en dus richten ze een partij op of liften er met een mee. We zien in steeds meer landen mensen naar voren komen, die bij ons BN-er zouden heten. Uit de filmwereld komen of veel in talkshows zitten. Succesvolle politici zijn mensen die de media aankunnen, ze kunnen bespelen. Het zijn mensen die hun bekendheid danken aan iets herkenbaars in hun uitstraling en veel minder in hun opvattingen.

De kiezer, die zichzelf heeft ontheemd, ziet het gedoe tussen de partijen en BN-ers aan en voelt zich in steeds grotere getale ook echt ontheemd en niet vertegenwoordigd. De PvdA ooit met regelmaat goed voor meer dan een derde van de stemmen (en de zetels dus) is nu in de peilingen terug naar minder dan 10%. De traditionele PvdA-achterban achterban zit bij de SP en de PVV, als ze al gaan stemmen en dus “ergens zitten”. Toen een buurman me van de week vroeg of ik nog gedachten had over wat de PvdA zou kunnen redden moest ik hem teleurstellen. Ik vrees dat het gebeurd is met de PvdA, als vertegenwoordiger van arbeiders en nieuwe Nederlanders. Definitief. En ik vrees dat het CDA hierna volgt. Carrièremensen hebben de VVD, de rest zal voor de individuele politicus gaan. De rode familie sterft uit, de christelijke familie sterft uit. De rest versplintert vrees ik.

Vrees ik? Ja. Als de gevoeligheid van het electoraat voor populisme toeneemt. Als het ongeduld van het electoraat met/voor (tegen eigenlijk) de nuance toeneemt, dan vrees ik de opkomst van nog veel meer Jan Rozen, Trumps, Grillo’s, Wildersen, AfD’s, LePen’s, deWinter’s en deWeevers’, etc. Mensen die het regeren moeilijker zullen maken, die voortdurend voor hun imago moeten zorgen want dat is het enige waarop ze kunnen terugvallen, wier heetgebakerdheid die aan hun populariteit ten grondslag ligt tot maatschappelijke ongelukken moet leiden. Ongelukken met de rechtstaat bijvoorbeeld, minachting voor de rechterlijke macht bijvoorbeeld, een begrip voor wat een staat is die internationaal samenwerkt, zaken die ook door de scorende politici zelfs uit de VVD maar al te vaak worden veronachtzaamd.

Ik zie de lijsttrekkersstrijd in de PvdA eraan komen. Monasch verwacht al dat hij het moeilijk zal krijgen omdat hij de steun van de partijtop niet heeft. Trump/Wilders in het klein “Ik word tegengewerkt”. Asscher is DE vertegenwoordiger van een kabinet met de VVD en Samsom heeft zich al compromissen sluitend vier jaar laten inpakken door Rutte. Het volk gelooft ze niet. Aboutaleb brandt zich er niet aan. Van hem had ik nog iets verwacht aan bindend vermogen in de oude achterban. Ik zie geen nieuwe krachten. Niet in de PvdA, niet in het CDA, niet bij D66. Ik vrees dat het Rutte/Schippers wordt met Pechtold en splinters. Sterkte Nederland. De handel gaat immer voor.