Wat ik intussen weet van het leven is dat altijd van alles aan het veranderen is en dat er altijd mensen zijn die verontrust zijn over die veranderingen. Alleen, de veranderingen gaan nu steeds sneller, er zijn steeds meer verontruste mensen en de verontrusting trekt maatschappelijk diepere sporen dan ooit. En ik weet dat het aantal mensen groeit dat in de valkuil leeft van het geloof in een 100%-veilige maatschappij, waar geen ongelukken mogelijk zijn, en niemand bang hoeft te zijn. Tel die twee op en je hebt maatschappelijke hommeles.

Neem Zwarte Piet. Ik heb geleerd eerbiedig te zijn want in mijn tijd was zijn pedagogische taak, naast het lachend pepernoten strooien, stoute kinderen met de roe of de gard slaan en in extreme gevallen meevoeren naar Spanje in de lege jute zakken waarin op de heenweg nog de cadeautjes hadden gezeten. Hij was dus niet alleen als zwarte ‘symbolisch’ knecht en dom en speels, maar ook angstaanjagend want zwart. Ik noem dat een fundamentele verandering (die in de afgelopen jaren hoogstens door wat oude zakken hoofdschuddend is gadegeslagen). Hij heeft nauwelijks tot ophef geleid. Nu is er bijvoorbeeld een kinderombudsman(-vrouw) die bevestigt dat er aanleiding is tot verandering en uitlegt dat zwarte piet tot traumatische pesterijen en een verkeerd zelfbeeld kunnen leiden bij kinderen met een kleur. De hel is los. Ik krijg van achtenswaardige lieden petities, verzoeken om likes, om Piet Zwart te houden en me te verzetten tegen de pedagogisch bedoelde verandering die kleiner is dan wat we al achter de rug hebben. De ombudspersoon krijgt haatmails en doodsbedreigingen. Ze heeft dus gelijk. Er is iets in ons volk geslopen dat zo anti-vreemdeling is, zo achterdochtig tegen alles dat niet kaaskop is of die mensen helpt of steunt dat zwarte kinderen kunnen verwachten dat elke aanleiding tot wegpesten zal worden aangegrepen. Niet door het hele volk, nee, maar als 20% angstig anti stemt en haat tweet is er reden genoeg om op je qui-vive te zijn.

Ik heb me al eerder verbaasd over de manier waarop bij Pauw de treitervloggers werden bejegend. OK, ze draaien ook rad, pesten agenten, etc. Lief zijn ze zeker niet en willen ze ook niet echt zijn. Maar hier werd een hele groep beschuldigd van het hebben van een zeer aanstekelijke pest-achtige ziekte of zoiets. Er zaten er zes stoer achter hun zonnebrillen, zoals Pauw in zijn jeugd ooit stoer zijn haar liet groeien. Nu “praatte hij niet met mensen die te onbeschoft waren om hun bril af te zetten en te laten zien wie ze zijn”. Zo, de kern van de Nederlandse waarden, de definitie van fatsoen van een 50jarige, was op tv weer eens mooi verdedigd. Pauw is intussen van luis in de pels zelf reactionair en op leeftijd geraakt. Geen wonder dat geen jongere nog naar de tv kijkt als dat de toon is daar. Weet je nog, oudere, rondhangen bij de patatkraam met draaiende motor van je brommer, uitlaten uitboren en veel te hard rijden, lawaai maken. Joyriding op brommers? En liefst op plaatsen waar meisjes je kunnen zien en je de rondlopende ouderen het hoofd kon laten schudden. Is er echt veel veranderd? Was er niet rond 1900 een besluit van de vroede vaderen van Mokum dat de kermis in de Jordaan wou verbieden omdat het tot overlast, drank, seks en ellende leidde waar de middenstand onder leed? En leidde dat niet zelfs tot een oproer waardoor het besluit weer werd ingetrokken? Ja maar toen waren we nog allemaal wit…. kom nou, we hebben altijd veel buitenlanders binnengekregen…

En nu zijn het de studenten weer. OK bijna bij alle ontgroeningen is er wel eens een exces. Mijn eigen feutendom, 53 jaar geleden:
-discriminatie: de enige (Indonesische) jongen met een kleurtje werd schoenpoetsfeut en moest als een inlandse bediende de schoenen van zijn blanke meesters poetsen
-geweld: lastige eerstejaars werden in de Leidsegracht geflikkerd en toen we in de meerderheid waren een keer hebben we een aantal leden van de ontgroeningscommissie even laten zwemmen in de gracht. Iedereen kon goddank zwemmen.
-vernedering: we werden nog kaal geschoren en mochten ons binnen de sociëteit alleen “krentend”(op je krent op de grond zitten dus) voortbewegen
-pesten: ik herinner me twee schrijnende gevallen. De ene heette zoiets als Jaap Peterson. “Belachelijke feut waarom niet gewoon Petersen of Pietersen? Waar slaat dat pocherige ‘-son’ op?”. Jaap: “Voorousuisweemeneer”. “is hier iemand die dit gebrabbel kan verstaan en vertalen?” Jaap: “Mijn voorous koomuiSwede meneer”. Andere oudere jaars: “Ik meen te beluisteren dat we hier met een Noorman te doen hebben Joost. Zijn voorouders komen uit Zweden meen ik te verstaan”. Jaap knikte. “En praten die nog altijd Zweeds of ben je zo bang er voor uit te komen dat je onverstaanbaar snel gaat praten?” Jaap: “Praat altijd snel meneer. Maar ik denk nog veel sneller”. Wat op zich zelf gevat was, maar wel tot gevolg had dat op elke collectieve bijeenkomst de sneldenkende Jaap voor de problemen van anderen werd gesteld en belachelijk genaakt. Vier weken lang. Een andere was Gijs. Een boerenjongen die er niet uitzag als een boerenjongen. Lange dunne armen en benen en een beetje een corpulent lijf en een bol hoofd op een wiebelnek. Blozend en ondanks zijn superieure intelligentie dodelijk verlegen en onzeker in het sociale verkeer. Gijs heeft een keer zich zo laten doorpesten dat hij uiteindelijk in zijn blote kont op een tafel stond te dansen met alle 120 eerste jaars eromheen.
-seks: oei, enerzijds waren we nog niet zo vrij als iedereen in de 70-er jaren werd. We waren wel een gemengde vereniging, maar de mannen en de vrouwen hadden ieder hun eigen ongemengde disputen. De groentijd leek in mijn ogen volstrekt kuis en gescheiden plaats te vinden. Totdat ik tijdens een van mijn eerste bardiensten na die tijd een stel ballen een review hoorde geven van de borsten en billen van een aantal van mijn vrouwelijke jaargenoten waar ze in de eerste weken in de groentijd al blij mee hadden gespeeld.
-alcohol: feuten mochten geen alcohol. De ouderejaars waren af en toe niet meer rechtop te zetten van de drank en dat waren de momenten dat er wel eens wat mis ging.
Maar dat was allemaal nog niks vergeleken met de duels op de degen die twee eeuwen eerder plaatsvonden in Leiden en Amsterdam bij de studentenverenigingen. En nu overwegen de oudere wijze Groningse bestuurders om de groentijd af te schaffen. Want er is iemand gewond geraakt. Iedereen die eraan meedoet weet dat hij aan iets meedoet waar hij een kleine kans loopt op een blessure, kleiner dan in sport, de vernederingen zijn een spel. Als je dat spel niet leuk vindt zijn er mogelijkheden om vrienden te vinden zonder dat spel. En ook in de verenigingen veranderen de mores. Niet altijd ten goede, maar er zijn altijd wallen om schepen te keren. Waar zijn we mee bezig?

Ik heb niets tegen zwarte Piet en niets tegen ontgroeningsriten. Ik heb er ook niks tegen om er dingen in te zien veranderen. Of we het willen of niet, de veranderingen vinden plaats. De idioten die een jongen een hersenoedeem hebben bezorgd dienen uiteraard strafrechtelijk te worden aangepakt. Maar we verbieden het voetbal ook niet als er een vechtpartij heeft plaatsgevonden. Of hypotheken na een hypotheekfraude. Ik heb m.a.w. iets tegen de hysterie eromheen en de hysterie van de media over de hysterie of ter ondersteuning ervan. Ik vraag me af of we met al die angst, primaire over-the-top-reacties, behoudzucht en vreemdelingenhaat onze jeugd, die op middelbare school in zeer gemengde klassen met veel buitenlandse kinderen zitten en daar hun vriendjes onder hebben, die geen tv meer kijkt, niet meer buiten speelt, de hele tijd appt en instagramt en naar YouTube kijkt en in een andere wereld leeft dan Pauw en de burgemeester van Groningen niet gewoon verliezen met dit gezeur. Moeten wij, die rap niet snappen, Piet zwart willen houden en Nederland blank. moet wij die jeugd leren wat de Nederlandse waarden zijn? Nee Halbe Zijlstra, niet de vrijheid om een terrasje te pakken en een frikandel uit de muur te trekken, maar waarden als hulp en respect, als je boosheid leren uitstellen en nog eens even luisteren en kijken wat er echt gebeurt, verdraagzaamheid. Leren dat in een klein landje met een van de “kleinste” talen van de wereld, de hele wereld voortdurend binnenkomt, dat veel van wat je dagelijks doet, beetpakt een meemaakt, helemaal niet Nederlands is maar ergens anders in een mondiaal georganiseerde wereld is ontstaan. En dat je moet kijken met een open mind, maar uitgaand van respect en mensenrechten. Dat, Halbe, en niet alleen consumeren en uitgaan en cabaret op tv.. Moeten wij, die ruziënd over straat rollen over Zwarte Piet een paar Turkse jongens en wat studenten die kinderen leren hoe je dat soort waarden voorleeft?

Pleur op man. Kunnen we niet….