De Amerikanen en de media proberen mijn aandacht weer te trekken met die ellenlange presidentsverkiezingen. Nou, mijn aandacht, voornamelijk de aandacht van hun eigen kiezers natuurlijk. Het wil nog niet erg lukken. Ik heb er vaak in mijn leven zo’n houding tegenover gehad van ‘Of je nou door de hond of de kat…’. Het is allemaal rechts en au fond conservatief. Maar aan het eind wist ik altijd wel dat ik met van Rossem de conservatieve Republikeinen eigenlijk volledig van de pot gerukt vond.

Mijn houding tegenover Amerika is erg ambivalent. Vrijwel altijd geweest. De titel van deze Column komt uit een song van Randy Newman, die met liedjes als Foreign Policy, Mister President have pity on the working man, Rednecks en Sail Away mijn ironie over de cultuur van dat land naarstig gevoed heeft. Deze titel komt uit, hou je vast, “Sigmund Freud’s impersonation of Albert Einstein in America”. De lijn van de tekst van de song is samen te vatten met, Einstein die uit Duitsland vlucht omdat Duitsers wat tegen Joden en Zigeuners hebben, komt terecht in een land waar ze wat tegen Negers (African appendages that almost reach the ground) en Zigeuners (Gipsy thighs that pound and pound and pound and pound) hebben. De angst van de stoere witte man die Amerika op de Indianen heeft veroverd is de angst voor seksueel tekort schieten… in vergelijking met dan… (Herkennen we al wat? Tenslotte bedoelen wij ook met ‘Daar moet een piemel in’ desnoods een ongewenste witte… als het er maar niet een is en zeker niet gewenst van een Arabische testosteronbal en de retoriek van Trump is niet veel hoogstaander). Kom op Amerika, God heeft zijn genade over U uitgestrooid en zegent U met elke speech van een presidentskandidaat… stap nu maar eens naar voren, naar het licht…..

Eind tachtiger jaren was ik op rondreis in de VS toen daar pappa Bush het van Dukakis won. Ik zat toen ook in de maar matig geïnteresseerde modus. maar bleek elke keer weer meer van de Amerikaanse politiek te weten als vluchtig krantenlezer dan de gewone Amerikaan. Het veel geroemde Amerikaanse democratische model is volledig gekleurd door persoonlijke reclame en anti-reclame en gebrek aan inhoudelijke informatie. Men verspreidt graag leugens over zichzelf en zijn concurrenten. Alles geschiedt op botte en slechte beeldvorming (Democraten zijn gelduitgevers die slecht zijn voor the Family want voor het homohuwelijk Republikeinen pikken alle voorzieningen van je af). Je vraagt je af of een dergelijke natie-wijde stupiditeit in een breder zo te kwalificeren cultuurgoed past.

Waarom hou ik van en bewonder ik de Amerikaanse cultuur? Om de kunstkant van cultuur in de eerste plaats. Muziek bijvoorbeeld, van Gershwin naar Dylan, Randy Newman, Tom Waits, Blues en Country… Americana, zoals Smeets het noemt. Ook de beeldende kunst (de NewYorkse school met Sidney Pollock, bijv) en literatuur (Steinbeck, Roth…), de film veel troep weliswaar met ook enkele grootse dingen over de oorlog (in Good mornin’ Vietnam en Slaughterhouse 5, en zo), op alle terreinen heeft men groten voortgebracht. In de tweede plaats is het veerkracht in het bedrijfsleven die me aanspreekt. Het fouten mogen maken en het respect voor het weer opkrabbelen. En de mensen zijn hartelijk, behulpzaam en gastvrij. En grote delen van het land zijn majestueus mooi.
Maar de andere kant… Ik realiseer me dat zowel Trump, als Cruz als Rubio aan de spelers van Feijenoord een automatisch wapen zouden hebben verschaft waarmee ze vrijelijk hun belagers van het afgelopen weekend hadden mogen neermaaien. Ik realiseer me dat je in veel staten van Amerika nog door de staat ter dood mag worden gebracht. Ik realiseer me dat je als homoseksueel in veel staten nog wordt beschouwd als een mutatie die niet dezelfde rechten hoort te krijgen als hetero’s. Zoals Randy Newman zong over de getto’s: we are keeping the Nigger down, but he is free to be put in a cage on the west side of Chicago, on the East side…. in Philmore, in … Wat is vrijheid in Amerika? Om door een verward of bang mens te worden gedood en om niet jezelf te mogen zijn als je afwijkt? En dan spreken we nog niet over abortus, een thema waar nauwelijks met nuance over mag worden gepraat en dan spreken we dus ook over vrouwenrechten…. Of over de gedachte dat wij in Nederland elke sukkelende bejaarde of ie wil of niet een spuitje geven en dus over het gebrek aan denkkracht als het over dood en lijden gaat…
Wat stept er out into the light als Amerika een stap naar voren zet? Ik heb me altijd verbaasd over de adoratie voor Walt Disney bijvoorbeeld. Een briljant tekenfilm-maker, een pionier die zijn personages enig onderscheiden karakter verschafte in speelfilmlange animatiefilms, ja…. Maar tegelijkertijd ook een ongelofelijke platmaker. Een sprookjesverteller die van de vijf lagen die er in een sprookje zitten er maar twee toont. Alle diepere levenslessen, alle spiritualiteit is weggespeeld achter briljant getekende dansjes van karakters die wat met goed en kwaad hebben op een uiterst simpel zwartwit-niveau. Kijk naar Amerikaanse remakes van Franse films bijvoorbeeld, de humor verliest subtiliteit, de karakters ook, de plot wordt versimpeld. En dan de manier waarop Pooh is gemold. Zowel tekst als tekeningen van Milne…

Geen van beide kanten mag aanspraak doen op ‘waarheid’, uiteraard. Amerika brengt briljante kunst en pioniersgeest en tegelijkertijd ook verplatting en stupidisering. Zoals wij ook meemaken. Er gaan weken voorbij dat ik in mijn gevoel alleen kwakende BN’ers op de buis zie, dansen, dirigeren, in de jungle, discussiëren over dingen waarvan ze niets weten en van een Holland zitten te houden dat feitelijk niet meer bestaat. Lord deliver us from the evil of the BN-er. We zijn geen haar beter natuurlijk… Alleen ik heb vaak het idee dat de Amerikaanse politiek veel dichter bij die platheid en stupiditeit ligt dan bij die briljantie. En onze politiek trekt die kant op. Nederlandse politiek, step out of America’s shadow, stop de verplatting en het populisme, let’s step into our own light….