Maandelijks archief: januari 2016

Isme’s

1 reactie

In mijn lieve gemeente Enschede lopen ze niet alleen met rellen en varkenskoppen te hoop tegen een azc, er zijn nu geluidmetingen gedaan (het gaat om de dagelijkse oproep voor het gebed) bij de plaats waar een nieuwe moskee moet komen, en de overlast viel zo mee dat de burgers het niet geloven. Ze zijn boos en er vast van overtuigd dat ze weeeer besodemieterd worden. Een paar jaar geleden nog dacht ik trots dat Enschede tot de gemeenten hoorde die door de aard van de bevolking geen groot verzet tegen vreemdelingen kende. Nu zijn we één van de brandpunten van de maatschappelijke splijting tussen de elkaar verketterende zogenaamde naïevelingen en intoleranten.
Mijn vriend Jo, die uit een familie komt met Joodse takken laat regelmatig parallellen zien tussen wat er in de jaren 30 van de vorige eeuw gebeurde en nu. Volkswoede tegen groepen, groot wantrouwen tegen gezagsdragers. De periode van de isme’s noemde ik dat altijd. Racisme (Joden en zigeuners) fascisme, (geloof in eigen superioriteit en in het onvervreemdbare recht om je als volk tegen dit soort minderwaardige externe invloeden te mogen verdedigen), nazisme, de politiek explosieve mix van die twee in Duitsland. Bruinhemden en volksgerichten. Geschreeuw en geweld, verlies aan decorum van achtenswaardige burgers. En in die tijd waren er niet eens social media die de vuurtjes konden aanwakkeren. Wat in de jaren 30 gebeurde was het instorten van een systeem, een gigantische economische crisis met een superinflatie en absurde werkloosheid, van uiteenvallen van oude keizerrijken en monarchieën, van onopgeloste spanningen tussen natie-staten en de buitengewoon onvolwassen en wankele democratie in veel landen. Landen als Griekenland, Spanje en Portugal, en eigenlijk Italië waren dictaturen. De Sovjet Unie was expansief. Er was niets dat de spanningen reguleerde. Ik vroeg Jo wat we fout doen al dat die oude isme’s weer aanhang krijgen en groeien. Zich steeds weer en nadrukkelijker manifesteren. Doen we wel wat fout? Gebeurt er niet gewoon wat er moet gebeuren? Of stort hier ook een systeem in? Of alleen de geloofwaardigheid van een systeem? Geloofwaardigheid die politici zelf zo centraal hebben gezet dat het zich tegen hen keert?

Nu hebben we dan de VN, de Veiligheidsraad en Europa als reguleringsmechanismen, maar ook daar kruimelt van alles. Kruimelt in de zin dat burgers zich er niet in herkennen en dictators er misbruik van proberen te maken. Dat maakt de kans groter dat de reguleringsmechanismen die politici gebruiken en vervolmaken door burgers worden gezien als anti-burger. En dan wordt het spannend.

Ik vermoed dat veel voortkomt uit angst voor de grote en steeds snellere veranderingen die zich nu in de wereld voltrekken. Veranderingen die we dagelijks in de krant en journaals kunnen volgen. De emancipatie, ook de verkeerde extremistische, van de moslimlanden en groepen bijvoorbeeld. Ook daar gaan jongeren naar school en hebben internet. Ze zien hoe het in de wereld is verdeeld en roeren zich. Terecht. Afrika idem. China die een economische grootmacht wordt. Europa had het samen met de VS lang voor het zeggen, nu zijn er opkomende economieën waar we geen antwoord op weten, de rol van Europa in wereldinstituties als de Veiligheidsraad en de wereldbank is buiten proportie en zal verminderen. We hebben de klimaatcrisis en de mogelijke problemen met grondstoffen, schoon water en schone lucht. De wereld is voor mensen in luttele jaren veel groter, bedreigender en onberekenbaarder geworden. Zo veel dat we bang worden en terugverlangen naar een kleinere en meer voorspelbare wereld en dat is dan niet vreemd.
Hoeveel herken ik er zelf eigenlijk niet van? In vijf jaar tijd is het aantal mensen dat om economische redenen, rampen, klimaat en oorlog niet meer in eigen land woont, migrant is of vluchteling, gestegen van 200 miljoen naar 250 miljoen. en het groeit door. Je ziet de natuur van slag zijn…

Daar tegenover staat een politieke wereld die -en dat is langzamerhand meer dan een vermoeden, ik ben er vrijwel zeker van- wordt geregeerd door een plastic beeldvorming als in de oude wasmiddelenreclame’s, the happy-family-reclame van Jumbo, de altijd parelwitte schaterlach van Geer, Goor en Linda de Mol. Er is niets meer echt, alles is optimistisch en geruststellend, middle-class, mooi, aantrekkelijk en welvarend. Inhoud is langzaam naar de achtergrond aan het verdwijnen en wordt vervangen door de mens die het moet doen. Als in de Amerikaanse presidentverkiezingen. Ons politiek systeem is een partij-systeem en geen “mannetjes-systeem” zoals in Amerika, waar ministers en wethouders deputy zijn van de gekozen president, gouverneur en burgemeester. Waar de verkiezingen worden gedomineerd door reclamespots over, voor en tegen specifieke personen. En als de smetteloze beeldvorming zo dominant wordt (gemaakt door politici zelf met hun spindoctors) dan is elke Ard, Fred en Ivo-uitglijder dodelijk. Dan moeten er doofpotten komen en onderzoeken worden stilgelegd, rapporten worden zwartgelakt en wordt lekken een van de belangrijkste middelen om een bres te slaan in het glimlach-offensief van de ander. En dat komt maar al te vaak uit. De politiek is in een veranderingsproces gestapt waarin de persoonlijke geloofwaardigheid belangrijker aan het worden is dan de inhoudelijk politieke lijn en heeft daarmee zijn eigen achilleshiel geschapen. En denk nou niet dat ouders met een minder ideaal figuur en inkomen, met minder ideale kinderen, met een gewoon minder wit gebit, niet zien dat ze naar een fake-wereld kijken in die reclamespotjes. En naar fake-botox-gezichten en fake borsten-die overeind blijven staan als de vrouw op haar rug ligt in de film. En naar een fake-wereld vol zogenaamde adequate en integere politici die geen spoor van twijfel hebben en nooit terugkomen op standpunten…. Ik zie het zelf dagelijks hoofdschuddend aan. Wat dat betreft hebben we nu een staatssecretaris migratie, Klaas, die het anders doet, maar Melanie draaide nog een maatregel terug “die ze nooit zo bedoeld had, als de tegenstanders hem lazen”. Zeg nou eens eerlijk dat je een mens bent die fouten maakt… Laat dat niet aan de onderzoeksjournalistiek over…

En ik denk dat er nog een factor meespeelt, en die is, ik schreef het al eerder, politici vertrouwen hun achterbannen niet meer. Waarom zou een burger die inhoudelijk denkt het politiek compromis dat de politicus met glimlach verdedigt ook als begin van zijn denken nemen. Een burger vindt eerder dat het compromis nooit gesloten had mogen worden en zal, geschoold als ie tegenwoordig is, zijn of haar eigen logica volgen en de politicus telkens weer in lastige situaties brengen. Wie bang is van 500 zich kapot vervelende jonge mannen in een weiland aan de rand van de stad, jonge mannen die onze vrouwen niet begrijpen en die wij niet begrijpen, die zal willen denken vanuit kleinere schaal, beheersbaarheid, en niet vanuit de logica van de IND/COA en een kabinet die snel grote groepen wil opvangen. Bestuurders gaan dan gesprekken nooit meer open in, kiezen te laat een moment dat op een confrontatie uitloopt en zien zich bevestigd in hun beeld over burgers die niet voor rede meer vatbaar lijken. Het vindt mekaar nooit. En wie de protesterenden dan afdoet als “..ist” versterkt hun gevoel van outcast zijn, onbelangrijk, van, als er dan niemand voor mijn belangen opkomt dan maar zelf en zo hard dat ze wel moeten schrikken en luisteren.

En er is vast meer dat het gedoe verklaart. Ik reken niet op een systeemverandering om het op te lossen. Het systeem Europa, een gekozen burgemeester dan maar? Nee, dat is lange baanwerk.
Ik stink er gedeeltelijk mee in, in de mannetjescultuur, en hoop dat er gewoon meer jonge mensen als Klaas komen die gewoon zeggen wat ze bedoelen en niet meer meedoen aan de politiek als reclamespotje. Mensen die eerlijk zeggen dat het moeilijk is en dat ze af en toe maar wat proberen omdat niets doen ook niet kan als er grote problemen zijn. Mensen die ook willen luisteren (hoor je Klaas? In Oranje wou dat nog niet zo best). En het probleem van Europa lossen we uiteindelijk ook wel een beetje gedeeltelijk op. Maar eerst, stoppen met die onzin die de politiek zelf heeft geschapen. Zeg het eens, eerlijk, tegen de mensen Kamp, dat je waarschijnlijk de energie-doelen niet haalt, dat we te lang hebben gewacht en geprofiteerd hebben van gas-productie en -export. Dat er veel mensen tegen windmolens zijn en de zonne-energie ook niet hard gaat. Dat het Nederlandse energienet niet geschikt is voor veel particuliere energieproductie met wind en zonnecellen omdat dat pieken oplevert op verkeerde momenten. Zeg het nou gewoon eerlijk, in plaats van de plastic glimlach over een energie-dialoog in de samenleving. Iedereen weet dat het fout gaat, zeg het dan…. En vraag hulp. Zou dat helpen????

Maar dat we rijp zouden zijn voor een nieuwe Hitler, dat we Wilders en Trump en andere clowns met die ogen moeten bekijken, dat het systeem in elkaar dondert… Ik denk eigenlijk van niet. Clowns maken wel misbruik van onze angst en gekwetstheid, maar we moeten er met een beetje boeren polderverstand toch uit kunnen komen? Of niet?

Traan of zilverrug

1 reactie

Obama pinkte een traan weg. Een traan bij de gedachte aan de doodgeschoten kinderen in zijn land. Aan misschien ook wel de gezinnen van doodgeschoten kinderen die hij in zijn tijd als maatschappelijk werker in Chicago had bezocht met slecht nieuws. Mij ontroerde het. Dit soort diepe betrokkenheid bij de mensen in je land. Hij zei dat hij bij de gedachte aan die kinderen elke keer weer “mad” werd. Mooi vond ik het.
Vervolgens bleek het allerlei malle reacties op te roepen. De republikeinen die het als een teken van immense zwakte zagen. Barack Watje Obama. Een beetje kerel heeft zijn emoties in bedwang. Een huilende vader des vaderlands? Geen gezicht. Er is in dat land nog een vrij massieve groep van mensen die naar ons beeld zijn blijven steken in de tijd van de eerste treinen en de westerns. Mensen die vrijgevochten (willen) zijn, geen belasting willen betalen, geen overheidsbemoeienis, geen correcties op uit de hand gelopen situaties, het recht van de sterkste. Ze bezetten nu een bezoekerscentrum in een natuurgebied uit protest tegen een mogelijke beperking in de wapenwet. Daar is anarchisme een zwak woord voor. Daar zou Barack Watje nooit ontzag verwerven. Laten die mensen maar lachen om een betrokken mens dat beschavingsbewijs een paar generaties verder is… Dacht ik.

Vervolgens komt er cabaret op gang, waarin de traan in verband wordt gebracht met de manier waarop vrouwen hun zin proberen te krijgen (en verwende kinderen bij gevoelige vrouwen). Barack Mietje Obama. Wie ver wil komen in het politieke bedrijf, hij houdt zich liever ver van de indruk dat hij op deze manier dingen wil bereiken die met het normale politieke spel niet lukken. Die indruk had ik helemaal niet… Ik zag iemand die boos en verdrietig was geworden over de domme tegenstand in zijn land, tegenstand die het aantal slachtoffers alleen maar laat oplopen. Terecht.

Tenslotte zie ik Wouter Bos bij Matthijs in DWDD een mini-lezinkje houden over de traan in de politiek. Er komt het e.e.a. langs. Allemaal zo te zien oprechte ontroering. Allemaal momenten waarop de emotie, het verdriet rond afscheid of de dankbare ontroering voor plotselinge steun, of juist over het plotselinge ontbreken van steun uit je eigen club, de overhand krijgt over de normale meer gelikte presentatie. Wouter keurde het allemaal af. Legde uit, dat als je het kan zien aankomen van te voren, dat je dan moet oefenen voor de spiegel. Het tonen van een emotie die je niet meer volledig in de hand hebt zou volgens Wouter slecht zijn voor een politicus. En hij geloofde het.

Je gaat dan twijfelen. Ik moet eerlijk zeggen dat de lawine van Limburgse emotie op het CDA-congres dat moest besluiten over de deelname aan het door Wilders gedoogde kabinet Rutte-1, mij ook als wat teveel was overgekomen, maar ik kon het wel begrijpen, gezien de felheid van wat er aan vooraf ging. Maxime die begon te huilen en Camiel die dat probeerde te overschreeuwen. Zou er dan toch wat inzitten?

Op een moment dat de kranten en mijn internet vollopen met verontwaardiging over Keulen, primitief testosteron en liegende politiechefs, moet ik eerlijk zeggen dat al die gedachten over leiders die alleen geloofwaardig zijn als ze een soort mannelijke emotieloosheid uitstralen erg onnatuurlijk op me overkomen. Geloven we als klootjesvolk alleen nog in “echte mannen”? Mannen die niet ontroerd worden bij de dood van kinderen? Hebben we in deze tijd van voortschrijdende beschaving nog steeds behoefte aan leiders die uitstralen dat ze ook in situaties waarin het oude stoere recht van de (fysiek) sterkste geldt nog overeind blijven? Willen we nog steeds grote dominante zilverruggen als leiders? Hebben we niets geleerd van Gandhi? Snappen we niet dat gemak waarmee jonge mannen vrouwen ongewenst betasten en de stuipen op het lijf jagen mogelijk hetzelfde gemak is waarmee die “sterkste” zijn emoties beheerst in de politieke strijd. Het gemak waarmee je over een tegenstander heen walst, hoeveel verschilt het van het gemak waarmee je het zwakke geslacht aanrandt? Mannelijke superioriteitsgevoelens als gemeenschappelijke basis onder de gewenste beeldvorming? Projecteren we dat echt op onze politici? Of verliezen die politici juist veel stemmers, die leiders die met traditionele spindoctors werken, die voormannen uit oude grote middenpartijen, juist omdat ze blijken niet meer te kunnen luisteren en betrokken raken? Omdat ze steeds bezig zijn met hun onderlinge strijd?

Doe mij maar een traan dan, toch….

Dat het in 2016 maar allemaal Kloten van de Bok mag worden….

Geef een reactie

Als sociaal mens ben ik nooit echt goed uit de verf gekomen. Ik heb een hekel aan massale bijeenkomsten en rituelen hebben mij altijd met een mengsel van verbazing en afkeer vervuld. Het heeft iets te maken met een ervaren dat als ik wat ik individueel proef van het leven inruil voor wat je meemaakt op de “golf van velen” ik iets essentieels kwijtraak vermoed ik. Iets waarvan het me verbaast dat anderen dat graag lijken te willen kwijtraken… Maar dat zal ik wel verkeerd zien.

Die zwakte heeft er toe geleid dat ik socioloog ben geworden vermoed ik. Een socioloog is een soort antropoloog van zijn eigen stam. Die afstandelijkheid tot wat mijn eigen stam doet is de bron vermoed ik. De rituelen die mij altijd het meest hebben verbaasd, zijn die van de donkere maanden. De antropoloog in mij heeft al eerder opgemerkt dat in de zware ouwe tijd, de angst voor de dood en de kou, voor niet te eten hebben en te drinken een zwaar stempel drukte op het najaar. De donkere maanden zijn ook maanden van betrekkelijke inactiviteit. Er groeit weinig, het is kort licht genoeg om te jagen. Je gaat nadenken over het leven. En nadenken over het leven beangstigt… of niet?

In onze donkere dagen, we hebben feesten waarin kinderen langs deuren trekken voor snoep, waar we cadeautjes uitwisselen, waar we lichtjes aansteken, met vuurwerk boze geesten verjagen, waar we hopen dat in het maagdelijk witte landschap zonder boze geesten een maakbare wereld ontstaat zonder kou, honger, ziekte en dood en ellende, en met carnaval vieren we onze opkomende bronst na zes weken (noodgedwongen oorspronkelijk?) nog zuiniger aandoen met ons eten, door ons voor te doen als een ander en het dagelijkse masker van beschaving te vervangen door een speelser: Zit er een lijn in?

Ik vermoed dat we in deze maanden af en toe bang worden en als we bang worden kruipen we bij elkaar. In de hoop dat dat wat ons bedreigt dan weer bang wordt van onze massaliteit en afdruipt. We kruipen bij elkaar en gaan dingen doen die ons afleiden van wat we zien als beangstigend, als vermoeiende en bedreigende herhalingen in de cyclus van het leven. We gaan met elkaar hoopvol zitten doen met lichtjes en knallen. We organiseren feesten om onze heiligen en voorouders gunstig te stemmen. We organiseren feesten om elkaar wat te kunnen geven zonder gezichtsverlies voor de arme ontvanger. En gaan hoopvol lopen doen dat als we ons verkleden en een masker opzetten dat we een stuk aantrekkelijker zijn om de aankomende lente mee te vieren dan zonder. Als we maar knallen en muziek maken, verjagen we de geesten waarop we anders geen grip hebben. Rituelen zijn heel vaak pathetische pogingen om de realiteit van het leven niet onder ogen te hoeven zien. Die realiteit is dat “life sucks”, uit zinloze, zich herhalende, cycli bestaat en angstig maakt. Denken we.

Ik heb maar één jaar, ik was 13 denk ik, meegedaan met vuurwerk. Het boeide me totaal niet. Kerst zei me niks. Het was een extra kerkgang, waar ik me toch al nooit blij bij voelde toen ik kind was. Carnaval, ik ontdekte het pas echt toen ik ging studeren, heeft me altijd tegengestaan als het feest van de onechtheid en de verschrikkelijke muziek. (En dat terwijl carnavalsgangers me probeerden te overtuigen van het omgekeerde, het feest waarop je eindelijk eens het masker van de beschaving grotendeels mocht afleggen en…). Alleen Sinterklaas, als feest waarop ik mijn geliefden mocht plagen met vileine gedichtjes… Zou ik nou echt zo jong al, hebben aangevoeld dat al die feesten en rituelen lege, “ijdele”, vluchtpogingen zijn? Een beetje misschien. Maar het heeft ook te maken met een soort besef dat ik me niet echt vermaak op die momenten, het niet echt naar mn zin heb. Op mijn 17e, in het eerste jaar van mijn studie, eindigde ik altijd op feesten om 1 of 2 uur achter de bar en als organisator van kots-opruim-ploegen en meisjes-naar-huis-breng-escortes. Ook als ik geen bardienst had. Als ik me ervoor met de pick-up had bemoeid. Ik heb kennelijk een basale angst om mezelf te laten gaan en te verliezen in een grotere sociale context als feesten met drank (toen nog alleen drank), muziek en dansen die beogen om je van jezelf te verwijderen… en toe te treden tot de vergetelheid van de massa. Kennelijk had ik al jong het idee dat niet het gewone leven “sucks” en beangstigt, maar het massale “vergetele” leven.

Maar ja, we doen een beetje mee he. We wensen ieder jaar weer opnieuw, op een betrekkelijk willekeurig moment in de tijd, iedereen gelukkig nieuwjaar en prettige feestdagen. En dat gun ik ook iedereen. Maar of die malle wensen van mij er nou toe doen? Ik zou net zo goed iets kunnen sturen als “Allemaal een verschrikkelijk klotejaar gewenst”. Wie weet, als het leven nou toch steeds anders verloopt dan wij wensen…….