Ik snap het. Ik had het kunnen zien aankomen. Trump was al tweede geworden achter Merkel bij de verkiezing van Person of the year van Time. De onze staat schathemeltje hoog in de peilingen. We wisten het eigenlijk van te voren. Ik verdring het nog. Het dringt nog niet door… Wilders de politicus van het jaar. Gelukkig is het jaar bijna om en over drie weken begint een nieuw jaar. En dan was hij de politicus van het jaar ervoor en dus nu kop houen…
Lieve heer nog an toe wat zegt het over het politiek klimaat als een platte haatzaaier, een tot tweespalt en angst oproepend gemelijk mens tot die hoogte mag stijgen? Ik wil het niet weten.
Maar over klimaat gesproken, we hebben nu een klimaat-akkoord. Parijs 2015, aanslagen en een historisch akkoord…
Wat zegt het over het politiek klimaat als Samsom, de lieve sukkel, in een kranteninterview zegt dat “we elkaar boven tafel van alles gunnen, maar onder tafel schoppen en rotzooien”. Met we bedoelt hij nog niet eens zozeer de coalitie, maar breder, de zonnige overeenstemmingen tussen de coalitie en de semi-gedogers, waar nu ook het CDA bij hoort. “We moeten wel, anders krijgen we door de verhoudingen tussen de Kamers niets meer voor elkaar. Als je wilt regeren moet je af en toe ook iets besluiten en elkaar wat gunnen”. Pechtold, als minister van grote steden en sociale vernieuwing had ook al ooit zoiets eens geroepen over deze jungle, en het werd bijna zijn ondergang. In ieder geval vertrok hij uit het kabinet. OK politiek is dus stemmen winnen door ongenuanceerd schreeuwen en hitsen naar buiten door de een en bloederig bevochten heren-akkoorden door anderen. Vechten om de eigenheid. Partij-imago bovenaan.
Maar, zei ik, intussen hebben we wel een klimaat-akkoord. En niet voor 2 graden temperatuurstijging sinds het begin van de industriële revolutie (1850?), maar we streven zelfs wereldwijd naar de nog ambitieuzere 1,5.
Politiek? Ik herinner me nog kopstukken uit de landelijke politiek, zeggend, Hero, we moeten wel decentraliseren (zorg) naar de gemeenten, wij op landelijk niveau, wij kunnen de heruitvinding van de verzorgingsstaat niet aan. Een andere, in bijna dezelfde ademtocht, we moeten de Politie die nu grotendeels op gemeentelijk niveau wordt aangestuurd wel centraliseren, want de gemeenten kunnen dat niet. O ja, Veiligheid. Paradepaardje van twee kabinetten Rutte. Wat is er, omdat de vermeende burger, “het volk” zoals de politicus van het jaar dat zou zeggen, veiligheid zo belangrijk vindt en vond niet allemaal gesloopt? De countervailing power tussen binnenlandse zaken en Justitie, alles is nu onbestuurbaar in een hand. En dan liefst ook centraal aangestuurd. Jihadstrijders vind je en voorkom je door op lokaal niveau contacten te hebben met de gemeenschappen waarin ze opgroeien, niet door een landelijk politiekorps en een uitgeklede AIVD. Het rechtsgevoel van burgers dien je door de rechterlijke macht toegankelijk te houden en er niet een kordon straffende officieren, een onbetaalbare rechtshulp, en grotere reisafstanden als muur tussen te bouwen. Het ene jaar moeten scholen groter, dan weer kleiner. Dan moeten alle autisten naar een gewone school, maar hebben scholen geen benul wat er op ze afkomt en zitten ze thuis. Het lijkt er op of de politiek een speeltuin is geworden van kinderen die willen experimenteren en zo weinig mogelijk wetenschappelijke onderbouwing willen.
Maar, zei ik, we hebben wel een klimaat-akkoord. Weet je nog, de milennium-doelen van de VN? Halvering armoede, veel meer kinderen naar school, verbetering positie van de vrouw, kinderarbeid… Ze zijn grotendeels gehaald toch?
Nou ok, ik wil het proberen te geloven… Maar die ambitie van als het even kan minder dan 2 graden is zo ongeveer het enige getal in de tekst van het akkoord. Er is geen geld vrijgemaakt voor het helpen van arme landen voor het bereiken van hun doelen, als ze die al hebben, of voor het opvangen van de gevolgen ervan… Alleen vage beloftes. De wereld van vliegen en varen blijft buiten schot. China gaat gewoon door met het bouwen van 100 kolencentrales en die nog 50 jaar gebruiken want kolen hebben ze zelf meer dan genoeg. Ik heb nergens gelezen dat we nu eindelijk de boeren/vleessector eens gaan belasten voor hun CO2-uitstoot, laat staan voor het jaarlijks kappen van grote oppervlakten aan oerwoud voor de veevoer-industrie. De eerste bijstellingen gaan over 8 jaar in werking en we zijn de hoek al om. Help me dan om dit te geloven…. Wat er staat is dat er door de deelnemende landen individueel plannen zijn ingediend, die bij elkaar nog niet genoeg zijn om die 2 graden te halen. De financiering van die plannen is vaak nog onduidelijk. Olieproducerende landen verzetten zich met hand en tand. Bovendien zijn we bij de grootste vervuiler afhankelijk van een stel volslagen losgeslagen Republikeinen, die waarschijnlijk het hele gebouw torpederen als ze de kans krijgen en de verkiezingen winnen. Ik geloof mijn eigen politici al nauwelijks meer na het kwartje van Kok en de 1000 euro van Mark, laat staan Trump en Putin.
Iedereen spreekt van een historisch akkoord. Het klimaat staat op de agenda. Er is tegen veel verwachtingen in een hoge gezamenlijke ambitie geformuleerd. Daarmee is de internationale politieke gemeenschap een drempel over, een point of no return gepasseerd. Dat de praktijk weerbarstig zal zijn begrijpt iedereen, maar je moet toch bij zijn met zo’n stap?
Ja en dan samen met het bedrijfsleven. We krijgen dan een vergelijkbaar onmacht-verhaal als rond de decentralisatie: “we kunnen dit als overheid niet alleen”. En ja dat is ook zo. De overheid bezit geen of nauwelijks energiecentrales, bouwt geen elektrische auto’s, etc. Dat betekent dat de kans groot is dat wat na Parijs nu hier ligt verder in compromissen met de olie-lobby, de luchtvaart-lobby, etc. wordt verminderd, vertraagd en versoberd. Intussen moeten we proberen te stimuleren dat bedrijven die haalbare toepassingen voor fossiel-vrije energie produceren doorgaan met hun werk en markten kunnen veroveren. We gaan dus in Europa kolencentrales sluiten. Oh wat zullen landen en energiemaatschappijen elkaar beloeren, dat de een het niet trager doet dan de ander en daaruit voordeel haalt. En dan moeten we het maar niet hebben over vertrouwen. In de autoindustrie na de dieselgate, in de bierindustrie na het geknoei van Heineken in Afrika, na het geknoei van frisdrankindustrie, suikerraffinaderijen en chocoladefabrieken, die banen brengen in ruil voor het kapot-draaien van lokale markten en de biodiversiteit. En de Fransen zullen nooit toestaan dat hun boeren worden belast voor de CO2-uitstoot van hun veestapel en de natuurafbraak voor het voer van hun beesten. De verbindingen tussen dat gelukbrengende bedrijfsleven en de landelijke overheden met hun nog tekort-schietende plannen zijn sterk. Moet ik dit allemaal echt geloven? Is er zoveel breekijzer in Parijs gecreëerd dat we het gaan winnen van Shell, die Nigeria en Liberia tot op het bot heeft vervuild, van Trump, Le Pen en Wilders? Is er al zoveel kracht in het jonge innoverende bedrijfsleven dat die ouwe reuzenlobby achterhaald wordt…. Ik bedoel, 1,5 graad sinds 1850, we verzieken de boel nu al 165 jaar, het akkoord gaat pas in 2020 in en wordt pas in 2023 bijgesteld. De klok tikt, we zijn de hoek allang om…
Ik hoop het zo, dat al die kinderachtige politici die verdoezelen en schreeuwen om de kiezersgunst, die experimenteren met burgers, hun rechtstaat en belangrijke instituties als zorg, onderwijs en openbaar vervoer, om ruimte te hebben voor hun eigen testosteron, dat al die politici in al die 55 (of hopelijk straks nog meer) landen hier nou eens prioriteit aan blijven geven en onderling afstemmen…. Ik zie er verder in de praktijk zo gruwelijk weinig van. En van kiezers die beginnen begrijpen dat niet de islam, maar wijzelf en onze consumptiedrift het gevaar van deze eeuw vormen zie ik er ook nog steeds veel te weinig. Give me hope Johanna..