Zong Randy Newman in American Foreign Policy. Die Big One, was de grote atoombom. Zo werkt dat toch, als je gehaat wordt? Ik heb een artikel van Peter Knoope gedeeld die uitlegt dat en waarom een groot deel van de mensheid in een groot deel van de wereld een hekel heeft aan Europa en Europeanen. Onvoorstelbaar, toch? Dat je een hekel hebt aan Amerikanen, relatief onbeschaafd volk deels, kan, maar aan ons… Obama legde vandaag nog eens uit dat wat in Parijs gebeurde een aanslag was op de beschaafde wereld. Dat vraagt om een gloeiend weerwoord En Oz legde in Buitenhof uit dat Palestijnen de Joden zien als Europeanen die nu de Palestijnen willen aandoen dat henzelf is overkomen en dat de Joden de Palestijnen zien als Nazi’s met theedoeken om hun hoofd die hen als volk en natie willen vernietigen. Wij Europeanen, beschaafd? We liggen aan de wortel van alle conflicten in de wereld ongeveer. American Foreign Policy begon met de regels:
No one likes us
Don’t know why
We may not be perfect
But heaven knows we try….
Dat proberen he, dat doet t m. Denk ik

Er zat een intrigerende strofe in het stuk van Knoope over vooruitkijken en terugkijken. Wij, het westen, wij denken aan toekomst. OK, we zijn niet altijd braaf geweest, maar dat ‘wij’ waren onze domme voorouders. Daar nemen we afstand van. Wij zijn er voor een glanzende toekomst voor iedereen. Zij, Afrikanen, oosterlingen en Arabieren hebben in hun cultuur een veel grotere plaats voor het verleden, dat ze op hun rug meedragen en meer van invloed is op hun denken en gedrag. En zo wordt alleen al ons gedoe met die toekomst een beledigend politiek statement. Bij mij als westers product werkte dat maar gedeeltelijk zo. Ik vermoed dat ik in de derde klas van de lagere school nog wel wat nationale trots voelde over al die koloniën en zo. Maar al ver voor het lezen van Multatuli, toen ik in de vierde en vijfde begon te begrijpen wat slavernij en kolonialisme was en hoeveel we daarin niet hebben gedaan en verdiend, sloeg dat om in schaamte. De Gouden Eeuw. De basis, nog steeds, onder onze macht en rijkdom, was alleen voor ons goud, voor een groot deel van de wereld modder en dood. En er verandert niet zoveel. Na een periode van misschien soms neerbuigend “helpen” in de 70er jaren zitten we nu in een nieuwe gouden eeuw waarin westerse neo-kapitalistische bedrijven weer gewoon flink mogen verdienen aan grondstoffen en agrarische produkten in arme landen. En ik schaam me nog steeds. Wie niet ook terugkijkt ziet niet hoe erg hij meer van het zelfde doet als zijn voorouders, maar dan met het oog op de toekomst. Is dat die beschaving waar Obama het over had? Ik vrees dat hij het wel anders bedoelde maar niet begreep misschien?
Laten we eens uitstapje maken naar beschaving. Wie zei dat dit een logisch opgebouwd stukje moest worden?

Post-moderne filosofen hebben inmiddels dingen als de waarheid, als waarden en beschaving uitgekleed en teruggebracht tot zaken die alleen waar en van waarde zijn in lokale gemeenschappen en dan nog vaak alleen in bepaalde lagen of groepen daarbinnen. Iedereen denkt dat t veel breder geldig is, zoals die universele rechten van de mens, maar dat is niet zo. Die universele rechten van de mens gelden maar matig voor de moslimtieners in de banlieu’s van Parijs. Hoe vrij en gelijk waren/zijn die broeders, beste Fransen? Hoeveel universele rechten leveren we in bij onze veiligheidsdiensten? Het spannende is dat wat die filosofen roepen in strijd lijkt met onze ervaring dat de wereld globaliseert, dat we mondiaal zijn gaan denken. Maar dat denken gaat wel over een groter territorium, maar daarmee zijn we nog niet van de waan af dat onze waarheid een betere is, onze waarden universeler, democratie per definitie superieur en dat de mensen in Afghanistan 2000 jaar achter lopen. Juist in het steeds mondialer worden lijken we die veiligheid van onze superioriteit steeds belangrijker te zijn gaan vinden. En dat brengt ons bij de meest onbeschaafde wortel van alle beschavingen: alle beschavingen zijn ontstaan in een bovenlaag, die zich, om met Markies de Canteclaer te spreken wou profileren ten opzichte van “het Plebs”. Met hun huizen, hun kleding, hun omgangsvormen, hun muziek, hun meubilair. Beschaving is “Kijk mij eens beter zijn dan jij”. Dat heeft overigens veel moois opgeleverd. Ik ben blij om te zijn opgegroeid in een wereld met Bach, Mozart, Rembrandt en van Gogh. Met Spinoza en universiteiten. Dat soort cultuurgoed heeft de neiging gedeeltelijk “te dalen” in de maatschappij en dus ben ook ik trots. Maar ik schaam me dood over de arrogantie waarmee die beschaving superieur wordt gemaakt, niet alleen tegenover het eigen plebs in de buurt, maar tegenover de hele wereld. Tot zover het beschavingsintermezzo

Maar wat gaat er dan in je om, als je voelt dat je beschaving wordt aangevallen? De laatste dagen hebben we daar honderden mensen over gehoord. We zijn geschokt, boos, verdrietig en willen onze cultuur verdedigen. We worden niet bang en we laten ons niet uit elkaar spelen. George Bush, Junior Walker bedoel ik, sprak na 9-11 over acts of terrorrism, die “a declaration of war against civilsation and society” waren. Zaken die niet onbeantwoord konden blijven. Wat doet Hollande? Nauwkeurig, dezelfde woorden, vergelijkbare toonhoogte en retoriek… Beschaving? Oog om oog, tand om tand dus. Bush zat een paar maanden later in Afghanistan en nog iets later in Irak. Ik voel het mee. Ook ik ben zeg maar psycho-genetisch gemanipuleerd door Bond, Homeless, en 230.000 andere produkten van de Amerikaanse amusementsindustrie. Ik wil dat niet, maar ik heb ook fantasieën over het opsporen en uitroeien van onmenselijke barbaren die “zomaar” honderd mensen afknallen bij een concert. Wie zo haat en zo onmenselijk is, mag worden gedood, door iemand met a licence to kill. Hebben jullie dat niet ook?

Maar hebben jullie dan niet ook zoveel dubbels als je al die mensen ziet aankomen uit het midden-oosten? Dat je je realiseert dat daar het product van 200 jaar kolonialisme van Frankrijk en Engeland aan komt lopen. Het product van bombardementen om onze oliebelangen te verdedigen. Het product van 50 jaar politieagent spelen in de wereld en het ondoordacht helpen opblazen van regimes? Hebben jullie nou nooit dat je wel eens denkt, als we nou eens vijftig jaar geleden waren gestopt daar, de handel hadden teruggegeven, ze schadeloos hadden gesteld en onze excuses hadden gemaakt…. Wat als we die volkeren nou eens hun eigen weg hadden laten vinden, zoals wij die hebben gevonden, hier in Europa en als experiment in het van indianen ontdane Amerika, hun eigen weg vanuit hun beschaving naar een toekomst op een andere leest? Met andere rechten van de mens misschien? Andere vormen van invloed van het volk? Ok, waren wij armer geweest, misschien, maar wat dan nog, we hadden er waarschijnlijk ook een hoop van kunnen leren? Hebben die vluchtelingen eigenlijk niet ook een beetje recht op waar ze voor komen, wat geluk, wat meer veiligheid en wat vrede, dat wij over hun rug wel hebben? En hebben we dan niet ook een beetje recht om bang voor ze te zijn?
Hebben jullie dat nou ook, dat als je hoort dat er weer tijdens handelsmissies –hoeveel neokolonialisme zit daar al niet bij- het moeten gaan hebben over universele rechten van de mens en democratie? Dat je dan denkt, mijn God, hoever staat dit af van wat de paters eeuwen geleden aan beschaving hebben willen brengen onder de heidenen, vergezeld van handelsmissies? Democratie en neo-kapitalisme bleek een vruchtbaar huwelijk bij ons. In de rest van de wereld genereert het haat… vaak….
Ik schaam me kapot soms…

In de NRC van vorig weekend legden vier dames met een kleurtje –hoe zeg je dit beschaafd tegenwoordig- uit dat het tijd wordt dat ze “die linksige middelbare witte man breken”. Dat ben ik dus, wel iets ouder, maar wel die groep. “heaven knows we try” he Randy? Aan onze intenties is niks mis. Wij hebben een geweten. En misschien is het daarom wel iets minder erg dat Piet zwart is. Want daar hadden we geen slaaf-achtig beeld bij, we discrimineren niet. Intenties, dat is wat telt… Wonden, hoe oud zijn die wonden? Wat zei Oz ook al weer, iemand die mept omdat hij door jou gewond is, genees je niet met een stok. Maar eh, wordt het niet eens tijd zou de linksige witte man roepen, dat je uit dat verleden en die wonden stapt?
Nee, ik ben niet van de automatische korte lijn tussen slachtoffer en goedpraten van geweld door slachtoffers. Daar zitten veel keuzen tussen. Maar je ogen sluiten voor de wonden deugt ook niet. Wonden van de gediscrimineerden, de wonden van de Palestijnen, de wonden van de jongens in de banlieu’s… Daar iets over roepen, Obama, Hollande en Rutte, zou uit een oogpunt van beschaving niet hebben misstaan… En misschien een extra rem zijn op verhevigde bombardementen op Syrie… Want dat gaat gebeuren, de coördinatie tussen Obama en Putin is gestart…

Zo en nu voel ik me na zo’n tirade over schuld, beschaving en geweten als deze weer een stuk superieurderder. Niet dus. Want ik weet het verder ook allemaal niet, als studeerkamerprogressieveling. Ik voel nog steeds de last van verleden en exploitatief heden. En daar kan ik niks mee. Al mijn managementgoeroes roepen, onder leiding van sekteleider Covey, dat je je moet focussen op wat je kunt beïnvloeden en de loop van de geschiedenis is wat te groot voor me. De meeste mensen doen dat. Omdat we wegkijken gebeurt er van alles wat we niet willen. Daarom ligt die bult er. Op mijn rug. Dan maar een stukkie schrijven….Maar ik breek niet. Alleen ik wil niet gebroken worden, geen intensiveringen van strijd en geen 2015-variant van “the Big One”.

But most of all: Please… Let there be love!