Er was weer veel te genieten deze maand, maar dat wil je allemaal niet weten. Er was het nodige aan persoonlijke ergernissen. Zoals, wie kent het niet, dingen moeten het ‘doen’, maar vooral er zijn. Zoals een fiets. Ik laat mij afleiden door een kennis, vergeet daardoor mijn fiets op slot te zetten in het centrum voor de bibliotheek, fiets weg toen ik eruit kwam. No-one to blame but me, nou dat dacht je maar, als ik een mens ben, dan heeft een mens de neiging om overal de ander, zoals in mijn geval de kennis die me afleidde, de schuld van te geven, En dan erger ik me weer dood aan mijn eigen menselijkheid. Maar genoeg van het kleine leed.

Iets wat in mijn gevoel prachtig bij het woord ergernis hoort is het geklungel van al hele rijen kabinetten, en ook dit kabinet weer, met de publieke omroep. Sander Dekker, als ie niet van zijn fiets valt, valt ie wel door de mand. Het is ook een ingewikkelde, of uh, is het eigenlijk wel duidelijk? Laat ik even afstand nemen van mijn eigen kwalitatieve tv-allergie. Als ik marktonderzoekers goed begrijp is de tv al lang over zijn hoogtepunt heen. Jonge mensen kijken nauwelijks nog. De kijkcijfers van toen we nog maar één of twee netten hadden zijn natuurlijk niet meer haalbaar en de kritiekloze verwondering voor al het nieuwe is allang voorbij. Ik heb in die jaren blij naar programma’s zitten kijken tot en met het Eurovisie-songfestival aan toe, waar ik nu… De structuur van de omroep, een relict uit de eerste verzuilde helft van de 20ste eeuw, is al decennia achterhaald. Er zijn commerciële alternatieven. De vraag is principieel, moet de overheid een rol willen in dit medialandschap en zo ja welke. En daar hoort dan iets bij, als je het antwoord hebt gegeven, hoe neem je dan als overheid je verantwoordelijkheid voor het succes van wat je WEL wilt. Hoe zorg je dat dat wat je belangrijk vindt gedijt (i.p.v. hoe zorg je dat wat je niet wilt vanzelf krepeert… maar dat komt later). Hoe bevorder je als overheid dan wel de aantrekkelijkheid van cultuur, educatie en bezinning?
Het antwoord is telkens, al decennia lang, een onbegrijpelijk compromis. De oude zuilen hebben nog niet helemaal aan macht ingeboet. De combinatie van BN-ers en opiniemakers weet ook steeds weer invloed te genereren. En er gebeurt eigenlijk niets, hoogstens iets sluipends…. Hooguit iets met fusies van omroepen of met bureaucratische hulpstructuren als zender-coördinatoren die als tegenmacht voor omroepbazen moeten fungeren. Dit alles gelardeerd met principieel aandoende uitspraken als “belastinggeld is niet bedoeld voor amusement”, maar in de compromisvolle praktijk komt daar altijd een ontsnappingsformule als: wel als amusement leidt tot iets educatiefs of cultureels…
Vroeger financierden wij, burgers, de publieke omroep rechtstreeks, met de kijk- en luisterbijdrage als je een radio of tv had. Nu indirect, via de inkomstenbelasting. De overheid bezuinigt op die geldstroom. De andere geldstroom is reclame. Maar als je het voetbal naar de commerciëlen brengt, als je amusement verbiedt, droogt ook die tweede stroom op. Ik vermoed dat het weghalen van het ‘dure’ champions-league-voetbal uiteindelijk geen bezuiniging is, maar een aanleiding tot nieuwe bezuinigingen gezien de hoeveelheid wegvallende reclame-inkomsten. En het verbieden van amusement is een rechtstreekse weg naar het verlies van nog meer reclame-inkomsten. Kortom, je werkt niet vanuit visie, maar organiseert een krepeermodel voor de publieke omroep. Ze gaan langzaam kapot aan geldgebrek. Dan heb je als kabinet tenminste in onschuld gewassen handen en kan je naar de markt wijzen. De markt voor reclame-inkomsten waar je ze -de omroepen- eerst zelf kreupel hebt gemaakt. Ik vind het van een ergerlijke lafheid.

Er is ook iets aan de gang dat de impact van de term ‘ergernis’ verre overstijgt. Die gang is in Turkije. Waar Erdogan de macht niet wil delen en dus aanstuurt op nieuwe verkiezingen. Maar erger nog, Erdogan de oude vijandschap met de Koerden oprakelt, de angstbeelden onder zijn kiezers voor een Koerdische staat in Oost Turkije en aangrenzende gebieden aanwakkert, en dat door de succesvolle opmars van Koerden tegen ISIS te dwarsbomen. Er zijn allerlei signalen dat veel wapens van ISIS afkomstig zijn uit Turkije, en niet door toevallige veroveringen. Turkije bombardeert Koerdische stellingen, die niet op Turkije gericht zijn, maar op de strijd met ISIS. Turkse militairen zetten burgemeesters gevangen van dorpen in Oost-Turkije waar de Koerdische partij in opmars, die Erdogan van de meerderheid afhield, veel stemmen haalde. Er zijn allerlei signalen over ernstige intimidaties, met doden en martelingen. De leider van de Koerdische oppositiepartij wordt met alle juridische middelen vleugellam gemaakt onder de vlag van “opruiing”, omdat Turkije weer in oorlog is met Koerdische strijders. En dat alles omdat Erdogan zijn eigen verlicht islamitisch kalifaat in Turkije wil vestigen met bijna absolute macht voor de president ? In westerse media hoor je hier veel te weinig over, en in ieder geval niet over de bijna staats-terroristische uitwassen waarmee Erdogan’s machtshonger gepaard gaat. Waarschijnlijk is het allemaal lastig te bewijzen en de Amerikanen zijn blij dat ze Turkse vliegbases mogen gebruiken in hun strijd tegen ISIS en zo sluiten we liever de ogen dan …. Ja dan wat? Eigenlijk zijn de internationale politiek en pers al decennia machteloos tegen dit soort cynisch machtsmisbruik in eigen land. Zeker als er strategische posities in het geding zijn in geopolitieke en energie-producerende zin. En met de eigenzinnige Russische politiek, en de onoplosbaarheden in het Midden-Oosten, de escalerende Arabische lentes, vluchtelingenstromen en dergelijke is de positie van Turkije inderdaad strategisch. We kijken weg, schrijven er niet genoeg over, en hopen op het verstand van een man die dat al jaren toont kwijt te zijn. Dit cynisme is voor mij onverdraaglijk. Ik ben zo verdrietig en boos over dit cynisme dat ik vind dat dit hier niet onder ergernissen thuishoort. Maar ja, waar dan wel?