De ergernis van juni? Er was veel deze maand, en hij is nog niet om. Dat ik nu al schrijf komt door de dreigende afhaak-actie van de Grieken.
Natuurlijk was er Hans de Boer met z’n Labbekakken. Het woord schijnt afkomstig (of liever te danken aan zijn naam) te zijn van l’Abbé Caque een naar Nederland uitgeweken priester die nooit de mis deed. Ik heb met Hans een klein stukje KPMG-verleden gemeen en toen was hij ook al zo. Scherp en meedogenloos goed in zijn vak, scherp en op het gênante af bot in zijn taalgebruik en humor. Ik gun dat iedereen, maar als je boegbeeld van de werkgevers bent gelden andere normen, zeker als die werkgevers zo moeilijk te bewegen zijn om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen en dergelijke. Je verantwoordelijkheid dient van invloed te zijn op je openbaar taalgebruik en als je dat niet wenst in te zien…. wat zei Aboutaleb ook al weer?… dan hoepel je toch op…
Er is een tweede ergernis die zich een aantal keren op verschillende plaatsen en in verschillende gedaanten heeft voorgedaan. En dat is de manier waarop de politiek een volstrekte fictie omarmt als beleidstheorie en vervolgens tegen de wereld roept “Red je d’r maar mee” en ook grote krokodillentranen en wijzen naar anderen als we er ons niet mee redden. Zo was er in mijn gemeente een wethouder en een andere regeringsfractie die gingen uitleggen hoe een bibliotheek met een vrijwel gelijk dienstverleningsniveau kon door functioneren met een (alle ingrepen van de laatste jaren opgeteld) miljoen minder subsidie. Ze gingen het zelfs in de raadsvergadering zitten voorrekenen. Schaamteverwekkend. De blaren moeten hier nog komen en we zullen er op moeten zitten na de verschraling. Zo hebben we stevig bezuinigd op de geestelijke gezondheidszorg, politie en justitie. En als we niet bezuinigden, dan reorganiseerden we wel. En dan heeft het apparaat van politie en het openbaar ministerie de fout gemaakt als meneer van U. eerst Els Borst ombrengt en later zijn zus. Ja natuurlijk hebben die fouten gemaakt. Maar je kunt wel gelóven dat iedereen hetzelfde kan blijven doen met veel minder geld en veel meer inspanningen op zijsporen als organisatieveranderingen en kultuurprojecten, maar het werkt nièt zo.
En dan al die historieën rond de NS. Laat ik het niet over de Fyra hebben. Nu was er een Limburgse aanbesteding met fraude en een topman die daarvan wist. Die topman wordt door de fiere Dijsselbloem van z’n functie gejaagd, maar niet ontslagen door commissarissen. Met allerlei juridische claims op ontslagvergoedingen tot gevolg terwijl, ja terwijl wat, ons hele rechtsgevoel om iets totaal anders schreeuwt. Een belangrijke bron van deze ellende is het feit dat we in de laatste decennia allerlei zaken naar de markt overbrengen. Maar “Openbaar Vervoer” – het woord openbaar zegt t al – is een nutsfunctie en dus is een openbaarvervoersbedrijf hoogstens hybride. De overheid houdt allerlei touwtjes in handen rond kosten, tarieven, kwaliteit, routes e.d. En het zal dus nooit wat worden met hybride bedrijven. De concurrentie is sterk beperkt en de voorwaarden voor innovatie en productontwikkeling ook. Dan loopt het zó uit de hand als je moet aanbesteden, zie de Fyra of het loopt zus uit de hand, zie Limburg. Maar natuurlijk hebben de professionals het gedaan.
En natuurlijk doen de professionals het. Ze wringen zich in allerlei bochten om het openbaar ministerie, het openbaar vervoer, de geestelijke gezondheidszorg, de bejaardenzorg, het onderwijs, de huisartsenzorg, de kwaliteit te laten blijven houden die de leerling, de klant, de patiënt verwacht. Ze proberen binnen de politieke kaders te blijven voorzover die financieel zijn, maar scheppen een nieuwe manier van werken, met minder contact-uren van de psychiater of de leerkracht en meer door goedkopere minder goed opgeleide krachten, met andere wegen om hetzelfde te halen, met meer risico’s misschien. Wel binnen de officiële financiële kaders, maar vanuit een andere waardenoriëntatie en een ander normbesef dan dat formele in de Haagse kaasstolp vastgelegde kader. Afgezien van de geloofwaardigheidsproblemen tussen professionals en politiek die er al zijn, is dit ook een vorm van bestuurlijke vernieuwing die waarschijnlijk niemand wenst op de lange duur, maar nu verschrikkelijk noodzakelijk is voor het maatschappelijk functioneren.
Ik wil het eigenlijk niet meer hebben over het belastinggedoe. Nederland heeft met zijn open economie altijd grotere uitslagen dan de grotere economieën om ons heen als het gaat om pieken en dalen. Met Europa voeren we nu ook nog een cyclische economische politiek. Bezuinigen en belasting verhogen als er minder belasting binnenkomt zodat het binnenlands bestedingsniveau sterker mee daalt met/dan de conjunctuur en vervolgens als het weer aantrekt andersom. Als we nu (anderhalf jaar geleden was het een strak plan geweest, niet voor de staatsschuld, maar wel voor de recessie) iets niet nodig hebben, macro-economisch gezien, is het belastingverlagingen en BTW verhogingen en meer van dat soort chaotisch gerommel. En we doen het alleen omdat Pechtold de hervormingen wil met het mantra dat arbeid goedkoper moet worden. Pechtold, houdt die ook het zakgeld van zijn kinderen in s zomers zodat ze vakantiebaantjes gaan zoeken en noemt hij dat ook hervormen dan? Verkiezingsretoriek en angst en daarom verhitten we de economie maar even bovenmatig? Ik snap het niet goed… en het stoort me…
Maar het ergste blijf ik het gehannes door, met en rond Griekenland vinden. We zitten nu acht jaar in een economische en financiële crisis. En Griekenland, een van de zwakste economieën binnen de euro tobt dus ook relatief hard. Griekenland, was het niet de laatste (militaire) dictatuur van Europa? De één na laatste dan? Met rijken die nooit belasting betaalden maar wel met Maria Callas en Jackie Kennedy trouwden.. O wat genoten we mee in het society-nieuws. En wie hielp de Grieken bij hun overgang van fascisme en kapitaalvlucht naar democratie en normale belastingmoraal? Nooit iets van gehoord eigenlijk. En dus is het nog steeds zo, wordt door de rijken het minst belasting betaald en hulpconstructies voor het gewone volk worden door Europa niet begrepen. 550 miljard is er nu naar toe. Ik vraag me altijd af hoe mensen die voor een Grexit van Griekse uitvreters zijn zich dat voorstellen, een kolonne auto’s die met koffers vol bakbiljetten in kleine coupures…? Nou het gaat net zo als de manier waarop wij Bol.com betalen. Er gaat geen geld van A naar B. Banken lenen digitaal en virtueel uit tegen rente’s die door de Moody’s van de wereld worden bepaald en lucratief zijn. Staatsschuld is de optelsom van virtuele overboekingen (met garanties door centrale banken) en virtuele door kredietbeoordelaars uit Amerika gestuurde rentepercentages. Maar even afgezien van wie er nou gelijk heeft, de Grieken die beweren dat het staatsschuld- en tekort-beleid van Europa het land kapot maken of de cyclisch denkende Europeanen, er is in acht jaar geen enkele voortgang geboekt in het leren elkaar te begrijpen. Varoufakis is hoogleraar in de speltheorie, het soort spelletjes in onderhandelingen dat nu wordt gespeeld. Intussen is er in Europa de angst voor het uiteenvallen van de Munt-unie, nu Cameron en de Spanjaarden aan overigens totaal verschillende touwtjes trekkend meer vraagtekens achter Europa produceren dan wie ook wenselijk vindt. Het gevolg is dat alle partijen elkaar in een dodelijke spelletjes-omklemming en achterban-kramp houden terwijl ze innig omarmd de helling afrollen. Geen stoppen meer aan. En wat het betekent voor alle Europese pensioenen, onze banken en verzekeraars, onze hypotheken en huizenprijzen… niemand weet het en het lijkt de onderhandelende mensen ook weinig te interesseren. Wat op het spel staat is het voortbestaan van een institutie (waarbinnen Duitsers de macht hebben, maar dit terzijde). Als er iets gevaarlijk is voor gewone mensen is het de angst van institutiebestuurders dat ze afbrokkelen. (Zie kleinschalig, de felle reactie van de katholieke kerk tegen homohuwelijk en condooms voor Afrika. Slachtoffers, geen probleem). Misschien is een Grexit goed voor de Grieken. IJsland is er prima en snel bovenop gekomen na het faillissement van hun banken en de gevangenisstraffen van hun bankbestuurders. Daar gaat het me nu even niet om. Die onwil, dat onvermogen, om een gezamenlijke toekomst te ontwerpen, om over mantra’s en dogma’s heen te klimmen, om elkaar te leren begrijpen en respecteren, ondanks alle bewezen kunde in het sluiten van maffe compromissen binnen hun gedeelde referentiekaders, dat is het dat mij zo ergert. Dat stiekem een andere agenda hebben dan de agenda die je naar buiten brengt, het voortbestaan van Europa en de angst voor populisme… En daar dan zoveel risico’s voor anderen om nemen… Dat, je eigen fictieve wereld boven die van je burgers stellen…. Dat…..