Soms denk ik wel eens dat de mens eerder muziek maakte dan praatte. Je onthoudt songteksten beter dan gedichten, die weer beter dan aforismen en die weer beter dan langere stukken tekst. Songs, zeg maar woorden op muziek, kunnen je raken. Zo’n song was ooit “(Sonny)I (just) want you to hurt like I do” van Randy Newman. Ik heb al eerder songs van Tom Waits vertaald en dat moet voor een gewoon mens omdat Waits hermetisch dicht met allerlei onbekende metaforen en in een soort ‘streetslang’ en bovendien soms erg onduidelijk articuleert waardoor hij onverstaanbaar en onbegrijpelijk wordt. Daar heb je met Newman geen last van. Hij is buitengewoon simpel en helder in zijn taalgebruik. Zo simpel en direct dat het juist de eigen ontroerende kracht wordt. Zoals de tekst in het liefdesliedje Marie: Sometimes I’m crazy, but I guess you know. I’m weak and I’m lazy and I hurt you so. And I don’t listen to a word you say. When you’re in trouble I turn away. But I loved you, I loved you the first time I saw you and I always will love you Marie. I loved you the first time I saw you and I always will love you Marie. Geen moeilijk woord in, maar het is een prachtige rechtstreekse verwijzing naar het menselijk tekort in relaties en liefde.

Ik heb een flink aantal jaren door de week in het westen van het land gewerkt en alleen in de weekends en vakanties mijn gezin gezien. In die tijd kocht ik het album ‘Land of dreams’ waarin Randy Newman veel jeugdervaringen heeft verwerkt. Wat precies de verwijzing zou moeten zijn bij dit nummer weet ik niet. Zijn vader was componist en misschien legde hij wel uit dat hij zijn kunstenaarschap te danken had aan zijn eigen tekortkomingen en pijn rond een afwezige vader, maar in ieder geval riep de tekst veel op bij mij in die tijd. Veel weg van mijn kinderen en vrouw, veel op mezelf, veel vrienden en vriendinnen waarvan ik niet wist of kon voelen of het ‘lasting friendships’ zouden zijn, was ik er(gens) ontvankelijk voor. Mezelf soms afvragend of dit gekke gespleten leven nou iets met carrièrekeuzen te maken had of met iets diepers. Iets zoekends. De tekst is weer zo simpel dat hij bijna flauw is soms, maar wel met genoeg pregnantie om binnen te komen. En die rare eerlijke wens van de vader die beseft dat een kind niet zonder pijn groot kan worden was een omkering van veel gebruikelijke vadergevoelens in ieder geval. En dan die behoefte om er een boodschap voor de hele wereld van te maken… Is het iets in de joodse traditie? Ik zal m vertalen:

Ik liet mijn kinderen in de steek
en ook mijn vrouw
Ik ga ook jou vast weer in de steek laten lieverd
ik heb t mijn leven lang gedaan
Iedereen huilde de avond dat ik ging
Nou ja bijna iedereen dan
mijn kleine jongen boog zijn hoofd
Ik legde mijn arm, ja legde mijn arm om zijn kleine schouder
En dit is wat ik zei:
“Jochie ik wil gewoon dat je net zoveel pijn krijgt als ik had
ik gun je gewoon net zoveel pijn als ik had
ik gun je gewoon net zoveel pijn als ik had
Eerlijk, dat wil ik, eerlijk, eerlijk dat gun ik je”

Als ik één wens had, één droom waarvan ik wist dat die zou uitkomen
dan zou ik iets tegen alle mensen van de wereld willen zeggen
Ik zou op dat podium klimmen
Eerst zou ik een of twee liedjes zingen zo ken je me wel
En dan, ik zal je vertellen wat ik zou doen
ik zou met de mensen praten en ik zou zeggen:
“Het is een ruwe ruwe wereld, het is een taaie harde wereld
Nou, weet je en de dingen gaan niet altijd, niet altijd zoals we ze hebben gepland
maar dát is dat ene ding, ene ding dat we allemaal gemeen hebben
en het is iets wat iedereen kan begrijpen
Iedereen op de hele wereld, zing dit mee:
“Jochie ik wil gewoon dat je net zoveel pijn krijgt als ik had
ik gun je gewoon net zoveel pijn als ik had
ik gun je gewoon net zoveel pijn als ik had
Eerlijk, dat wil ik, eerlijk, eerlijk dat gun ik je”

Op de plaat, met orkest, in die typische Newman-arrangementen, twaalfkwartsmaat zoals ook in Guilty, klinkt het heel serieus. Ik heb Newman twee keer live zien optreden en bij de tweede keer zong hij het ook, alleen met zijn piano op toneel. In een blokje zonder conferences en grappen met de zaal. Ik heb hier onder een link naar een joetjoepje naar een concert in Berlijn waar het vermoedelijk in een fase van het concert zit waarin hij zoals gebruikelijk niet alleen God niet serieus neemt en de Amerikaanse politiek nog minder, maar vooral zichzelf niet, laat staan zijn leed. In ieder geval luidt het devies met Newman, als je naar zijn bedoelingen zoekt sta je meestal op het verkeerde been, de ontroering is “in the eye of the beholder”