Zeus ging chronisch gebukt onder een bazige vrouw. Als oppergod had hij daar toch betrekkelijk eenvoudig… keus en middelen genoeg. De ijdelheid en de jaloezie onder Griekse goden heeft vele goden, godenzonen, halfgoden en simpele mensen het leven gekost. Wie de Noorse sagen leest (waaruit de Ring des Nibelungen van Wagner ontstond bijv) of de IJslandse Edda, ziet een parallelle wereld naast de menselijke die meer weg heeft van een moderne soap dan van een ideale wereld waaraan wij ons kunnen spiegelen om een beter mens te worden. Ja toch wel. Dat je leert dat zelfs onder goden er geen ideale werelden en ideale wezens zijn.. Leef er maar mee. And make the world a little bit better in your own way

Sinds ik niet meer dagelijks gewikkeld ben in de strijd om het bestaan, het dagelijkse brood en de hectiek van de volle agenda komt de ellende in de wereld harder bij me binnen. Als je niet erg hard beweegt kan je gemakkelijker stilstaan… bij… Ik lijd mee met Syriërs, Palestijnen, Oekraïners, vliegtuigslachtoffers. Probeer me te verplaatsen in daders. In hun wanhoop, woede, wrok, haat, hoop. Ik zal de enige niet zijn. Mijn tijdlijnen op de sociale media liepen eerst vol met Egypte en Libië, later met Turkije en nu met de waardigheid waarmee Nederland respect betoont aan de slachtoffers van de waarschijnlijk per ongeluk neergeschoten MH17.

Ik kijk en probeer nu niet alleen daders en slachtoffers te snappen, maar ook de emoties van de toeschouwers. Moet makkelijker zijn, want ik ben er zelf ook één. Een paar dingen vallen me op, vooral omdat ze een beetje in me mee resoneren:
1. we hebben een behoefte aan collectieve rituelen. Sinds de moderne consument erachter kwam dat hij in de kerk niks kon kopen lopen kerken leeg, maar wat ze boden blijft kennelijk als behoefte in moeilijke tijden bestaan. We leggen nu bloemen neer op aangewezen plekken, staan langs de weg en vieren een dag van nationale rouw met Rutte en WA als voorgangers
2. we hebben behoefte aan sterk symbolisch en krachtig leiderschap in moeilijke tijden. Ik zie zelfs bedachtzame filosofen en pacifisten vragen om krachtig optreden van Nederland en Europa. We hebben dan behoefte aan een soort leiderschap dat we eigenlijk verfoeien. De Macho. Putin is er zo één. Bush jr Walker ook. En we haten ze. We zien ze liever als vijand …? Oja de derde
3. Bij collectief leed hebben we een vijand nodig, een zondebok. Putin de homohater, greenpeacepester en landinpikker is een prima target. Straffen die handel. Geen WK voetbal nu in Rusland, (Vond ik al een hele tijd, maar nu zie ik de versterker luid aanstaan)
4. Een verlangen naar een wereld waarin dat soort ellende er niet is. De wereld waar in paarden “My Little pony’s” zijn, vrouwen Barbies, huwelijksmoeilijkheden als in romantische comedies eigenlijk over niets gaan en in liefde worden opgelost. Werelden waarin een held met een overmaat aan spieren en reactievermogen in zijn eentje het slechte uitroeit.

De enige plek waar ik die wereld voortdurend in leven gehouden zie worden is de wereld van de Amerikaanse tv en film. Onze sprookjes kennen mensen met vlekjes, struiken met doornen. muren met randen waaraan je je snijdt, onvolmaakte helden, onmacht. Wie naar Disney en Nickelodeon kijkt ziet als hij al ongerechtigheden aantreft meestal “instant relief”. Dingen worden binnen een paar minuten opgelost en rechtgezet door de helden. Daar kon die arme Zeus nog een boel puntjes aan zuigen. Zeus, de boodschapper van “er bestaan geen volmaakte huwelijken (en goden)”, ziet zich in de Amerikaanse wereld voortdurend links en rechts ingehaald.

Zoals gezegd, ook in mij resoneert die Disneywereld mee. Die vier punten hierboven leveren ook in mijn geprangd gemoed herkenning op. Ik heb me vaak afgevraagd of die onvolmaaktheid in die oude verhalen daartegen niet als een soort tegengif moest werken. Vast ook. Mythen en sagen laten je ontsnappen aan de wereld door je een parallel universum binnen te halen, maar leren je tegelijkertijd dat er eigenlijk geen ontsnappen aan is. Of alleen ontsnappen als je het uiterste uit jezelf en je moed haalt, je onmacht en beperkingen erkent en je angsten aanwezig laat zijn en toch je verantwoordelijkheid neemt. Er kan een uitweg zijn uit een leven lang bedden opmaken in de onderwereld van Vrouw Holle. Maar niet door een immens gespierde held met toverkracht.

Ik vraag me wel eens af wat we onze kinderen aandoen door ze te laten kijken naar die rozige plastic instantwereld uit Amerika. Die instantwereld die geen tegengas biedt aan de al te idealistische dromers in ons. Putin, Assad en Netanyahu leven ook in ons. Ze leven niet (alleen) buiten ons en ze zijn dus ook niet met een snelwerkend vlekkenmiddeltje te verwijderen of met spierballentaal weg te jagen of tot zwijgen te brengen. Dat leren Disney en My Little Pony onze kinderen niet. De Holocaust leerde ons dat wel, maar dat zijn we of vergeten of we zien hem politiek misbruikt worden. Volgens mij wordt het weer tijd voor een moderne Edda, met doornen, scherpe randjes, onmachtige sukkels en eerlijke dilemma’s. Zoals vrijheid geen absoluut begrip is en in de praktijk altijd wordt begrensd door de aanwezigheid van erg andere anderen, bestaat er ook geen universeel goed of kwaad buiten ons. Nationalistische domoren, tijdens het WK leefden er nog een stuk of 8 miljoen van in Nederland, relatief onschuldig, waar, maar het sentiment heeft de zelfde grond als dat van de separatisten in Oekraïne. Rutte en WA, voorgangers in onze nationale rouw, bied ook tegenwicht, als je blieft.

En dan bedoel ik niet het tegenwicht van de gelaten aanvaarding van alle slechtheid in de wereld en in ons. Misschien schuilt de volmaaktheid van de wereld wel juist in de alomtegenwoordige onvolmaaktheid ervan. Overal is werk aan de winkel en niet met toverkracht, maar met bescheiden volharding en de herkenning of erkenning van de resonantie van de woede en onmacht van de ander in onszelf. De smalle marges van de democratie (Joop den Uijl) zijn ook de smalle marges van het leven.
En dus ouders, ga weer de echte sprookjes voorlezen in plaats van de opvoeding over te laten aan Disney en Nickelodeon. Wie weet, levert het een meer weerbare en veerkrachtige nieuwe generatie op….