Op de een of andere manier is het me nog nooit gelukt om echt de sentimentaliteit op te brengen om in deze donkere dagen diepe kerstgedachten te krijgen. Dat soort gekkigheid komt alle momenten van het jaar gemakkelijk boven en meestal hou ik het dan braaf voor mezelf. Maar als iedereen zo nodig moet, spiritualiteit en liefde als seizoensproduct, golft er altijd een hele boel weinig spiritueel sarcasme door me heen. En dat sarcasme verspert dan de hoogtijdagen van de diepe gedachten. Heb ik weer… Laat ik er nou ineens één krijgen, zo vlak voor kerst en m nog willen delen ook, geloof ik… laten we maar eens kijken wat t wordt als ik doortyp.
Waar ik aan moest denken is het begrip, de gedachte “menselijke onmacht”. Niet ineens of zo, als een inval, de gedachte zweeft al een tijdje vlak onder de oppervlakte rond. Wat mij in litteratuur en films en zo altijd het meest raakt, me het gemakkelijkst ontroert, is menselijke onmacht. Een mens die iets moois wil doen en hij krijgt het niet uit zn vingers, de verkeerde woorden uit zn mond, de liefde loopt zn leven uit en harder naar mate hij meer zn best gaat doen, het geluk dat vervliegt als je het wilt vasthouden. Een mens die zn best doet een goed mens te zijn, wordt slecht omdat hij forceert, of wat ook. En ik ben niet de enige… Het zijn vaak hoogbekroonde films en bestsellers… Mensen zoeken af en toe helden om zich mee te vereenzelvigen, vooral jonge mensen vermoed ik, maar ook willen ze kunnen meevoelen met vergelijkbare sukkels met net iets meer pech en vergelijkbaar onvermogen om iets van het leven te maken waar je duurzaam objectief en volledig trots op kunt zijn, zoiets, toch ?
Ok niks mis mee, weinig kerstelijks nog. Maar wat ik nou zo vreemd vind, is dat alles wat in de “industry” van de beeldvorming gebeurt, eigenlijk met het omgekeerde werkt. Het smetteloze blazoen, stralende waarden en normen, de rigiditeit van de volmaaktheid. Arme Co Verdaas, verliefd verdwaasd, vriendin die toch niet uit Zwolle weg wou, zomaar helemaal €800 gesjoemeld en de weg niet meer terug weten toen het dreigde uit te komen, te laat en onvolledig schoon schip gemaakt, eigenlijk een op en top menselijke onmacht geval, nee, de framing van de smetteloosheid door politiek en media maakt er een geval van dat zou moeten kunnen gevat als ‘menselijke slechtheid van een onbetrouwbare machthebber’. Dat stelt ook de vraag naar de grens tussen menselijke onmacht en menselijke slechtheid. Waren Jos van Reij en Frans Weekers zoveel slechter ? Waarschijnlijk wel een stukje ja. Er was een CEO een beetje overspannen en gelijk kelderde de beurswaarde van zijn bedrijf. ik weet nog steeds niet wat ik ervan moet vinden, maar hijgerigheid en beursschommelingen zijn bijna synoniem dus het zal wel. Het feit dat Mark Rutte het gesjoemel van Co Verdaas en de banden van Fransje met van Reij niet erg genoeg vond om zout op slakken te gaan leggen is ineens ” een grote smet op zijn leiderschap”. Gek eigenlijk, mijn lachebekje en goede vriend Mark kreeg er ineens warme menselijke trekken van. Voor mij dan.
Ik zie allerlei columnisten op dat soort momenten een soort hel en verdoemenis uitbraken die ik gedeeltelijk ook wel voel, maar er komt de laatste tijd ook wel vaak wat compassie bij met die lieve mensen die erg hun best doen maar ook fouten maken. Ineens voel ik ook wat ik tegen die nu al 30 jaar met veel vileine spot gebrachte boodschap van Youp heb. Dat “mensen, zeg die kutbaan op waar je je een slaaf voelt, stap uit die gevangenis van dat huwelijk en ga LEVEN”. Youpie jongen, die kutbaan en dat gevangenishuwelijk waren waarschijnlijk, heel waarschijnlijk, eerdere pogingen daarvan, pogingen tot een nieuw begin, dat past bij je ambitie en die liefde van je leven weet je. Ze zijn daarvoor al eens uit een kutbaan en een energiezuigende relatie gestapt. Ze gingen het beter doen. Dit, dit waartegen je fulmineert, is menselijke onmacht, en menselijke onmacht baart kunst en wat kunst baart is kunst. Eruit stappen is geen kunst, erin blijven, omgaan met elkaars beperkingen en iets maken wat af en toe op een beetje geluk lijkt, dat is kunst. Zo hij is er uit. Youpie, o nee dat bedoel ik wel, maar hem niet….
Daar zijn grenzen aan, uiteraard. te grote onmacht berokkent teveel schade en moet ontslagen worden en echte slechtheid hoort bestraft. Maar wat ik nou eens graag zou zien, is een krant die vertederd schrijft over een fout van een politicus in plaats van scherp en met een onopgeschreven banvloek achter de laatste redactionele punt. Youp, die nou eens die weglopers en ontslagnemers belachelijk maakt, die volgens Vasalis het ooit zullen merken dat “niet het snijden doet zo’n pijn, maar het afgesneden zijn”, niet alleen die in uiterlijkheden gevluchte hockeytrutten te grazen neemt, maar de stoere bimbo’s die achter hun stalen imago langzaam dood zitten te gaan van verdriet, eenzaamheid en ander spul dat ze in hun stoerheid niet mogen laten zien.
Kan dat nou eens ? Een lofzang op de menselijke onmacht en onvolmaaktheid ? En mag dat dan alsjeblieft gepaard gaan met het terugdraaien van al die sloopbezuinigingen op de kunst ? Zodat we daar kunnen leren wat de kunst van het leven is ? Omgaan met onvolmaaktheid en onvermogen ? Menselijke onmacht ?
gepubliceerd op 23 december 2012